Παρακολουθήσαμε την πρόβα τζενεράλε της παράστασης MAIDen που κάνει πρεμιέρα αύριο, 7 Μαΐου, στην Black Box σκηνή του Θεάτρου 104, υπό την αιγίδα του Κ.Ε.Θ.Ι., και τα είπαμε με τον συγγραφέα του έργου Γιώργο Νικολαΐδη.
Ο Γιώργος Νικολαΐδης, που γνωρίζαμε ως ηθοποιό και είχαμε παρακολουθήσει στις θεατρικές παραστάσεις "Στρατηγικές επιβίωσης", "Timeline project", "The phantom of the oMpera", με το MAIDen μας συστήνεται και ως θεατρικός συγγραφέας.
Η παράσταση που μόλις παρακολουθήσαμε είναι ένας καθηλωτικός, παραληρηματικός μονόλογος που θέτει ζητήματα όπως τα διαχρονικά στερεότυπα (ή μήπως αρχέτυπα;) σε σχέση με την εικόνα της γυναίκας αλλά και την εικόνα που έχει η ίδια η γυναίκα για την φύση και τον εαυτό της. Όμως είναι και ένα έργο που μιλάει για διαφορετικότητα, δυναμική και συμβιβασμό, παιχνίδι εξουσίας, οικογενειακή βία. Μία αγωνιώδης αναζήτηση της ισορροπίας μεταξύ της βιολογικής υπόστασης και της κοινωνικής εικόνας, του βιολογικού και κοινωνικού φύλου. Ένα κείμενο που σε κρατάει σε εγρήγορση και σίγουρα δεν σε κάνει να βαρεθείς ούτε λεπτό. Και όλα αυτά προκύπτουν καθόλου επιτηδευμένα αλλά φυσικά σαν, έτσι και αλλιώς, να είναι έτσι…
Η MAIDen είναι, τελικά, μια γυναίκα. Αλλά τι γυναίκα είναι; Ποιος ή τι την κάνει γυναίκα; Τι είναι γυναίκα;
Ας μιλήσουμε γι’ αυτά τα ερωτήματα και για κάποια ακόμη με τον ίδιο το δημιουργό της:
Γιώργο, πως σου γεννήθηκε η ιδέα του έργου;
Η ιδέα γεννήθηκε από μιαν εικόνα. Ήταν μια στιγμή που η μητέρα μου, μέσα στην αγωνία της για ένα σημαντικό πρόβλημα που αντιμετώπιζε η οικογένεια, γονάτισε μπροστά σε μια εικόνα και προσευχήθηκε πολύ έντονα. Από την ανάμνηση της στιγμής εκείνης και την αίσθηση που μου άφησε, ξεκίνησε η συγγραφή αυτού του έργου.
Μιλάμε, δηλαδή, για ένα αυτοβιογραφικό έργο.
Η αφορμή για το ξεκίνημα της συγγραφής, ναι ήταν αυτοβιογραφική. Για την συνέχεια νόμιζα, αρχικά, ότι δεν ήταν. Όταν, όμως, ολοκλήρωσα το κείμενο, το διάβασα και το ξαναδιάβασα, συνειδητοποίησα ότι είχε μεγάλο κομμάτι από τον εαυτό μου και τις εμπειρίες μου. Αναγνώρισα και τακτοποίησα υποσυνείδητες, δικές μου, αισθήσεις και έννοιες. Κι όταν πια συνέβη αυτό τότε πραγματικά τρόμαξα. Η πρώτη παρόρμηση ήταν να λογοκρίνω την ίδια μου την σκέψη. Αλλά, τελικά, τόλμησα να το κάνω, να το δεχτώ και να το αφήσω να προχωρήσει σαν κείμενο για τον σκοπό για τον οποίο προοριζόταν. Και για εμένα και για τους ανθρώπους, άντρες και γυναίκες, που θα το παρακολουθούσαν όταν θα έφτανε η στιγμή να… εκτεθεί.
Όπως διαβάζουμε στο δελτίο τύπου, πρόκειται για το πρώτο μέρος μιας τριλογίας.
Ναι, το MAIDen είναι το πρώτο μέρος της τριλογίας «Maid Mom Made Mermaid». Το πρώτο μέρος είναι αυτοτελές, στέκεται μόνο του σαν παράσταση, είναι αυτό που θα δούμε αύριο. Το δεύτερο και το τρίτο μέρος, όταν ανεβούν στο μέλλον, θα ‘’πάνε’’ μαζί. Θα είναι η στιγμή που η MAIDen έχει γίνει πια ‘’μάνα με παιδί’’, η συμβίωσή τους και η σύγκρουσή τους. Και στο τέλος, η μεταμόρφωση, του παιδιού πια σε κάτι… δικό του…
Θέλεις να μας πεις, να μας αποκαλύψεις λίγα περισσότερα στοιχεία για για την τριλογία;
Το πρώτος μέρος, το MAIDen ουσιαστικά είναι ο μονόλογος μιας γυναίκας κατά την κυοφορία. Και ό,τι την έχει ‘’οδηγήσει’’ σε αυτό… Είναι η κουβέντα μιας γυναίκας με τον ίδιο της τον εαυτό, σε σχέση με τα θέλω και τα πρέπει της, για τους ρόλους που καλείται να επιτελέσει ‘’σωστά’’: της συζύγου, εργαζόμενης, μάνας, κόρης, δούλας, ερωμένης. Μια αγωνιώδης αναζήτηση της ταυτότητάς της. Τα δεύτερο μέρος είναι, όπως ανέφερα και πριν, ο -ας τον πούμε- διάλογος της μάνας και του γιου. Οι στιγμές μιας συνύπαρξης, ευλογημένης ή καταραμένης -διαλέγετε και παίρνετε- να οδηγήσει νομοτελειακά στην αμοιβαία μεταμόρφωσή τους… Στο τρίτο μέρος συναντάμε τον μονόλογο του γιου. Στην αγωνιώδη, με την σειρά του, αναζήτηση της δικής του ταυτότητας, της αυθυπαρξίας του, της χειραφέτησής του. Και της μετάβασής του, τελικά και αναπόδραστα, σε αυτό που αυτός θέλει να είναι: σε μία… γοργόνα!
Χαρακτηρίζεις το κείμενό σου ως ένα μεταφεμινιστικό έργο. Ίσως κάποιος θα αναρωτιόνταν πως μπορεί ένας άντρας να γράψει για ένα γυναικείο θέμα. Μιλάς για κυοφορία, για τα άγχη της γυναίκας, για τα στερεότυπα που επικρατούν για εκείνη…Τι θα του απαντούσες σε αυτό;
Κοίτα, επειδή είμαι άντρας δεν σημαίνει ότι δεν μπορώ να αναγνωρίσω και να αποδεχτώ την θηλυκή μου πλευρά. Αυτό έχει να κάνει, βέβαια, με τον καθένα και κατά πόσο μπορεί και είναι έτοιμος να δεχτεί όλες του τις πλευρές. Εγώ έχω καταφέρει, νιώθω, να το κάνω και να το πετυχαίνω. Το ότι είμαι άντρας γιατί νιώθω έτσι, δεν σημαίνει ότι δεν μπορώ να έχω και «θηλυκές» εμπειρίες, ονομάζοντας τις έτσι «θηλυκές», ακόμα και εγώ, στερεοτυπικά γιατί η κοινωνία και οι περισσότεροι τις χαρακτηρίζουν θηλυκές και γιατί, ίσως μέχρι τώρα, συνήθιζαν να έχουν εμπειρίες τέτοιες περισσότερο οι γυναίκες, σαν κοινωνική επιταγή. Εγώ επιτρέπω στον εαυτό μου να έχει «θηλυκές» λοιπόν εμπειρίες σε όλα τα επίπεδα και εκφάνσεις της ζωής μου και το απολαμβάνω. Δεν έχει να κάνει με βιολογία, είναι καθαρά κοινωνικό θέμα.
Όταν μιλάς για την γυναίκα λαμβάνω μια ενέργεια περίεργη όπως ταυτόχρονα λαμβάνω μια μαχητικότητα στην έκφρασή σου εναντίων των στερεοτύπων που επικρατούν για την γυναίκα. Νιώθω να θαυμάζεις στην πραγματικότητα την γυναίκα…
Ναι ισχύει. Έχω μεγαλώσει σε μια οικογένεια με γυναίκες ισχυρές και έχω γνωρίσει δυνατές γυναικείες προσωπικότητες. Από μικρό παιδί τις κοίταζα, τις θαύμαζα και τις μελετούσα. Έχω γνωρίσει και έχω μοιραστεί υπέροχες στιγμές μαζί τους στην επαγγελματική, καλλιτεχνική, προσωπική και κοινωνική μου ζωή. Ο γυναίκες είναι… πολλά πράγματα. Όπως κάθε ανθρώπινη οντότητα, άλλωστε. Συνάμα είναι και… πώς να το πω: άξιες θαυμασμού -κι ενός ιδιαίτερου σεβασμού- που επιβιώνουν σε μια τόση ανδροκρατούμενη και πατριαρχική κοινωνία. Με όλα τα δεδομένα για αυτές κόντρα! Με χιλιάδες απαιτήσεις, ετεροκαθορισμούς, ‘’προδιαγραφές’’: να είναι τούτο, να είναι κείνο, να είναι τ’ άλλο. Και τις πιο πολλές φορές να μην είναι αυτό που είναι. Ε, από αυτό το γεγονός και μόνο έναν σεβασμό τον αξίζουν. Ειδικά, όταν, κόντρα σ’ αυτόν τον βιολογικό και κοινωνικό -περισσότερο- ντετερμινισμό, μπορούν και είναι: αυτό που πραγματικά είναι, που μπορούν, που αξίζουν, που ονειρεύονται, για τη ζωή τους. Και για έναν καλύτερο κόσμο…
Μια από τις πιο δυνατές στιγμές του μονολόγου της γυναίκας αυτής, στην παράστασή σου, εξέλαβα την στιγμή που λέει ότι είναι ερωτευμένη με το μάρμαρο που σφουγγαρίζει κάθε μέρα και ότι θα ήθελε με αυτό να είχε συλλάβει και όχι με τον κύριό της. Να γεννούσε ένα μαρμάρινο αγόρι - σιντριβάνι που με το πουλί του θα κατουρούσε και θα έπνιγε με το κάτουρό του όλο αυτό τον άδικο, για εκείνη, κόσμο. Ουσιαστικά, όμως, με την άποψή της αυτή συντηρεί τα στερεότυπα για την θέση της γυναίκας και θεωρεί ότι μόνο ένας άντρας με το «πουλί» του θα καταφέρει να κερδίσει αυτό τον άδικο και ανδροκρατούμενο κόσμο.
Ισχύει αλλά το νερό θα του το δίνει αυτή. Επιθυμεί έναν γιο. Δεν θέλει να γεννήσει κορίτσι για να μην περάσει ό,τι πέρασε εκείνη. Αυτό συμβαίνει σε όλους τους «διαφορετικούς» και όσους βιώνουν την ζωή τους ως μειονότητα έναντι των άλλων, των ‘’πολλών’’. Όμως, θα αποκαλύψω κάτι για την συνέχεια της τριλογίας. Όλα αυτά βρίσκουν την απάντηση, την συνέχεια και τον αντίλογό τους στο δεύτερο και τρίτο μέρος. Για παράδειγμα, στο δεύτερο μέρος η μάνα ποτέ δεν παραδέχεται στον γιο ότι αυτό επιθυμούσε, να κάνει δηλαδή ένα γιο, αλλά του σημειώνει συνεχώς ότι θα ήταν καλύτερα να είχε κόρη. Και πόσο μάλλον στο τρίτο μέρος που ο γιος αναζητάει την δική του ταυτότητα, μια ‘’ταυτότητα’’ στην ουσία αταυτοποίητη, ιδιοσυγκρασιακή, αυτοπροσδιοριστική, πέρα κι έξω από τα δίπολα και τις κοινωνικά κατασκευασμένες ‘’ταυτοποιήσεις’’. Και όχι αυτή που θέλουν να του επιβάλουν.
Το έργο σου τελειώνει με μια ανατροπή που δεν θα την αποκαλύψουμε. Ωστόσο, τελικά πονάει και μας βαραίνει περισσότερο η απόρριψη, η βία και οι απαιτήσεις της οικογένειάς μας ή ό,τι αντίστοιχο βιώνουμε στη συνέχεια από την κοινωνία, στην πορεία ενηλικίωσής μας;
Ανακύκλωση κάνουμε. Ό,τι βιώσουμε μέσα στην οικογένειά μας, το βιώνουμε στην συνέχεια εκεί έξω στην κοινωνία. Η αρχή μάς φταίει, αυτή δομεί τις βάσεις, και τις φυλακές μας. Η συνέχεια είναι ευθύνη μας, αρκεί να τα συνειδητοποιήσουμε. Αν η οικογένεια μου, μου έχει δώσει δύο αριστερά πόδια ή θα κάτσω όρθιος να τα κοιτάω, κλαίγοντας ίσως, ή θα μάθω να περπατάω με αυτά. Και στην ανάγκη, γιατί όχι και να τα αλλάξω…
Πως είναι να βλέπεις το πρώτο σου έργο να παίρνει “σάρκα και οστά”;
A, ήταν πολύ δύσκολο να το αφήσω να «ξεφύγει» από τα χέρια μου. Νιώθω μεγάλη χαρά και ευγνωμοσύνη για την Ζωή Ξανθοπούλου που πρωταγωνιστεί και σκηνοθετεί μαζί με την χορογράφο Μαρίκα Τσίγκα. Διάβασαν το κείμενό μου, το αγάπησαν και το παρουσιάζουν με πολύ φροντίδα και γι’ αυτό τις ευχαριστώ θερμά, με κάνουν πολύ χαρούμενο.
Το έργο έκανε πρεμιέρα στο Syn Festival, στο «ελληνικό» φεστιβάλ του Εδιμβούργου. Ποια ήταν η αντιμετώπισή του από το κοινό εκεί;
Ακούσαμε πολύ όμορφα σχόλια. Εντάξει, το παραδέχομαι, οι Έλληνες χαίρονταν μόνο και μόνο που άκουγαν ελληνικά. Το κείμενο ήταν μεταφρασμένο και στα αγγλικά και η παράσταση ήταν υπερτιτλισμένη. Έτσι ήρθαν και πολλοί Σκωτσέζοι με περιέργεια να το παρακολουθήσουν και ακούσαμε πολλά θετικά σχόλια και από εκείνους. Φύγαμε με μια ανοιχτή πρόσκληση να ξαναγυρίσουμε και να παρουσιάσουμε νέα μας δουλειά.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Προς το παρόν θα παρουσιάσουμε την παράσταση τις τέσσερεις Κυριακές του Μαΐου. Από Οκτώβρη, θα δούμε αν συνεχίσουμε, ακόμα μιλάμε με το θέατρο γι’ αυτό. Σίγουρα θα ταξιδέψουμε στην Κύπρο και την Βαρκελώνη, που έχουμε ήδη κλείσει και θα δούμε τι άλλο θα προκύψει. Και βέβαια, επιθυμία δική μου είναι να δω να ανεβαίνει όλη η τριλογία μαζί.
Γιώργο ευχαριστούμε πολύ, καλή επιτυχία!
Πληροφορίες παράστασης
MAIDen του Γιώργου Νικολαΐδη, όλες τις Κυριακές του Μαίου, στις 21.30
Υπό την Αιγίδα του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (Κ.Ε.Θ.Ι.)
Χώρος: Θέατρο 104| Ευμολπιδών 41, Γκάζι| Τηλέφωνο: 2103455020
Σκηνοθεσία: Ζωή Ξανθοπούλου
Σκηνικά: Σοφία Αλεξιάδου
Κοστούμια: Νίκος Καρδώνης
Μουσική: Αντώνης Καρατζίκης
Φωτισμοί: Σοφία Αλεξιάδου
Φωτογραφίες: Χάρης Ακριβιάδης
Συνέντευξη: Xaris Torto(relis)
