Συνέντευξη: Δήμητρα Κογκίδου

Μιλήσαμε με την κα Κογκίδου Δήμητρα, Καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης και Πρόεδρο της Επιτροπής Φύλου και Ισότητας στο ΑΠΘ, με αφορμή την έκδοση του νέου της βιβλίου «Πέρα από το ροζ και το γαλάζιο – Όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά».

Το βιβλίο παρουσιαστήκε στην Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, στις 27 Μαρτίου 2017. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟΝ.

Ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδο!

 

Κυρία Κογκίδου πως προέκυψε η ιδέα και η έκδοση του βιβλίου σας «Πέρα από το ροζ και το γαλάζιο – Όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά» και ποιες ανάγκες ήρθε να καλύψει;

Υπάρχουν πολλά βιβλία που αναφέρονται γενικά στο παιδί και το παιχνίδι, δηλαδή στη σημασία που έχει στην ανάπτυξη του παιδιού, στα είδη παιχνιδιού και στο ρόλο  τους σε κάθε αναπτυξιακή φάση. Το βιβλίο μου έρχεται να καλύψει ένα κενό στην Ελλάδα και να ευαισθητοποιήσει   γονείς, εκπαιδευτικούς και καταναλωτές/τριες στο ζήτημα της έμφυλης διχοτόμησης των παιχνιδιών και στις επιπτώσεις τους καθώς τα  τελευταία χρόνια υπάρχει μια αυξανόμενη ανησυχία διεθνώς για το θέμα.

Για τον ίδιο λόγο, ένα χρόνο πριν την έκδοση του βιβλίου είχα δημιουργήσει τη σελίδα στο FACEBOOK  ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ  και  διδάσκω τα τελευταία δύο χρόνια ένα μάθημα με τίτλο "Φύλο και Παιχνίδι’".

Χαίρομαι πολύ που δόθηκε η ευκαιρία κατά το σχολικό έτος 2016-17 να  δουλέψουν εκπαιδευτικοί με τα παιδιά (ή και γονείς) πάνω σε ζητήματα έμφυλου διαχωρισμού των παιχνιδιών με αφορμή το  διαγωνισμό ψηφιακής δημιουργίας «ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ»   που διοργάνωσε η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων (Γ.Γ.Ι.Φ.) του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης σε συνεργασία με την Εκπαιδευτική Ραδιοτηλεόραση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων για τους/τις μαθητές/μαθήτριες των σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας.[1] Πριν από λίγες μέρες δόθηκαν και τα βραβεία στα παιδιά. Ελπίζουμε το επόμενο σχολικό έτος να προκηρυχθεί και για τα νηπιαγωγεία.

Για τις ανάγκες του διαγωνισμού έχω σχεδιάσει  εκπαιδευτικό υλικό (συμπεριλαμβάνεται, επίσης, στο υλικό για τις έμφυλες ταυτότητες  της θεματικής εβδομάδας στο Γυμνάσιο) που είναι προσβάσιμο ηλεκτρονικά και δίνει ιδέες για να αναπτυχθούν δραστηριότητες που έχουν ως στόχο:

  • Nα κατανοήσουν τα παιδιά τον τρόπο συγκρότησης των έμφυλων στερεοτύπων για να αναστοχαστούν σχετικά με την κατηγοριοποίηση των παιχνιδιών ως κατάλληλα ‘’για αγόρια’’, ή ‘’για κορίτσια’’,
  • Nα κατανοήσουν τα παιδιά πως η διαφήμιση και γενικότερα το μάρκετινγκ των παιχνιδιών μπορεί να καθορίσει ποια παιχνίδια θεωρούνται κατάλληλα για κάθε φύλο.
  • Να διερευνήσουν την έννοια των ‘’ουδέτερων ως προς το φύλο’’ παιχνιδιών
  • Nα κατανοήσουν ότι δεν αρέσουν όλα τα παιχνίδια σε όλα τα παιδιά –αλλά οι επιλογές αυτών που τους αρέσουν μπορεί να είναι ανεξάρτητες από το φύλο.
  • Nα ενθαρρυνθούν τα παιδιά να αξιολογούν κριτικά τα προσφερόμενα μοντέλα ρόλων μέσω των παιχνιδιών που θεωρούνται κατάλληλα ‘’για αγόρια’’ ή ‘’για κορίτσια’’ και να εμπλακούν σε μια διαδικασία υπέρβασής τους.
  • Nα εξοικειωθούν τα παιδιά με παιχνίδια που δεν θεωρούνται με βάση τα έμφυλα στερεότυπα κατάλληλα για το φύλο τους, καθώς και με ‘’ουδέτερα ως προς το φύλο’’ παιχνίδια και άλλες εναλλακτικές λύσεις (π.χ. κούκλες που εμπνέουν, ενδυναμώνουν και δίνουν ισχυρά πρότυπα και πολύτιμες εμπειρίες –και όχι μόνον κούκλες μόδας τύπου Barbie).
  • Nα ενθαρρυνθούν τα παιδιά να παίζουν με μια ποικιλία παιχνιδιών ανεξάρτητα από το φύλο τους και όχι μόνον με συγκεκριμένες κατηγορίες, όπως, κούκλες μόδας ή υπερήρωες έτσι ώστε να δοθεί η δυνατότητα να αποκτήσουν όλες τις εμπειρίες και τις δεξιότητες που θα είναι χρήσιμες για τη ζωή τους.

Σε ποιους απευθύνεται η έκδοση αυτή;

Το βιβλίο είναι στο πλαίσιο της λογικής μου εξαρχής για τη δημιουργία μιας καμπάνιας ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ που θα είχε τρεις στόχους:

1.Τη μείωση του έμφυλου μάρκετινγκ της βιομηχανίας των παιχνιδιών. Δηλαδή να απευθυνθούμε στους εμπόρους  και να τους ζητάμε να κατηγοριοποιήσουν τα παιχνίδια θεματικά ή με βάση τις λειτουργίες τους και όχι το φύλο και έτσι να αφήσουν τα παιδιά να αποφασίσουν ποια παιχνίδια θέλουν. Να απευθυνθούμε, δευτερευόντως, σε όσες εταιρείες κατασκευής παιχνιδιών υπάρχουν στην Ελλάδα έτσι ώστε να ευαισθητοποιηθούν και να μην υπάρχουν έντονοι έμφυλοι διαχωρισμοί στο σχεδιασμό και στη συσκευασία των παιχνιδιών. Να απευθυνθούμε, στο χώρο της διαφήμισης έτσι να μειωθεί η αναπαραγωγή των έμφυλων στερεοτύπων κατά τη διαφήμιση των παιχνιδιών.

2. Την ευαισθητοποίηση των γονιών και εκπαιδευτικών για τις επιπτώσεις της έμφυλης διχοτόμησης των παιχνιδιών.

Δηλαδή την αύξηση της  συνειδητοποίησής τους  σχετικά με τις επιπτώσεις  του έμφυλου μάρκετινγκ στις απόψεις των παιδιών σχετικά με το τι θα πρέπει να τα αρέσει και τι όχι, ή με ποια παιχνίδια θα πρέπει να παίζουν σύμφωνα με το φύλο τους. Την ενθάρρυνσή τους ώστε να υπάρχει διαθέσιμη στα παιδιά μια ποικιλία παιχνιδιών και να μη δίνεται έμφαση μόνο σε μια κατηγορία έτσι ώστε τα  παιδιά να ωφελούνται από τη συμμετοχή τους σε ένα ευρύ φάσμα εμπειριών παιχνιδιού χωρίς περιορισμούς με βάση το φύλο τους, απελευθερωμένα από  έμφυλα  στερεότυπα που αποτελούν τροχοπέδη και αποθαρρύνουν την ισότιμη  πρόσβαση σε όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά. Την ενθάρρυνσή τους παίζοντας με τα παιδιά να τα εξοικειώνουν και με παιχνίδια που δεν θεωρούνται ‘’κατάλληλα για το φύλο τους’’. Την ενθάρρυνση για να αυξήσουν την αυτοπεποίθηση και το κίνητρο  των κοριτσιών να ακολουθήσουν ενδιαφέροντά τους στις φυσικές επιστήμες, στα μαθηματικά, στη μηχανική και στην τεχνολογία.    Την ενθάρρυνση για να αυξήσουν την αυτοπεποίθηση και το κίνητρο  των αγοριών να ακολουθήσουν τα ενδιαφέροντά τους σε τομείς που θεωρούνται ως πιο ‘’κατάλληλοι για κορίτσια’’.

3. Τη δημιουργία μιας συλλογικότητας με τίτλο ‘’ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ’’ με στόχο την κατάργηση του έμφυλου διαχωρισμού των παιχνιδιών.

 

Πως προέκυψε η ακαδημαϊκή σας ενασχόληση με θέματα ισότητας φύλων και έμφυλων ταυτοτήτων;

Διδάσκω μαθήματα φύλου στο πανεπιστήμιο από το 1986 έως σήμερα. Είχα την τύχη να ενταχθώ στο νεοσύστατο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης (Π.Τ.Δ.Ε.) στο ΑΠΘ που από την έναρξη της λειτουργίας του το ακαδημαϊκό έτος 1986-87 στις καινοτομίες του εντάσσονταν η αντισεξιστική (και η αντιρατσιστική) εκπαίδευση ως υποχρεωτικό γνωστικό αντικείμενο στο πρόγραμμα σπουδών του προπτυχιακού κύκλου, στο πλαίσιο του οποίου προσφέρθηκαν διάφορα μαθήματα, η προώθηση της φεμινιστικής επιστημονικής προσέγγισης στο πλαίσιο αρκετών γνωστικών αντικειμένων, η προκήρυξη της πρώτης θέσης ειδικού επιστήμονα για «γυναικείες σπουδές – μη σεξιστική αγωγή» σε ελληνικό πανεπιστήμιο κ.ά.  Σε όλα αυτά τα χρόνια, εκτός από τη διδασκαλία μαθημάτων φύλου στο τμήμα μου,  συμμετείχα με πολλούς τρόπους στην προώθηση των σπουδών φύλου και ισότητας.

Η ενασχόλησή μου αυτή, αλλά και το γεγονός ότι είμαι καθηγήτρια στην Παιδαγωγική Σχολή με οδήγησε στην πρόσφατη ενασχόλησή μου με τον  έμφυλο διαχωρισμό των παιχνιδιών καθώς έχει επιπτώσεις στη συγκρότηση των έμφυλων ταυτοτήτων των παιδιών, στις  εκπαιδευτικές και επαγγελματικές τους επιλογές αργότερα.  Θεώρησα σημαντικό το θέμα γιατί ο έμφυλος διαχωρισμός των παιχνιδιών αναπαράγει την εσφαλμένη αντίληψη ότι τα αγόρια και τα κορίτσια είναι τελείως διαφορετικά και την ενισχύει προδιαγράφοντας διαφορετικά ενδιαφέροντα, δεξιότητες και κλίσεις σε αγόρια και κορίτσια. Γνωρίζουμε ότι αυτή η πρώιμη διχοτόμηση των ενδιαφερόντων και των δραστηριοτήτων των αγοριών και των κοριτσιών που γίνεται συχνά και μέσα από το παιχνίδι έχει ως αποτέλεσμα να αποκτούν διαφορετικές εμπειρίες και δεξιότητες, γεγονός που επηρεάζει τη συγκρότηση της έμφυλης ταυτότητάς τους, περιορίζει τις δυνατότητες ολόπλευρης ανάπτυξής τους, τη μελλοντική επιτυχία των παιδιών στη μάθηση σε πολλούς τομείς του αναλυτικού προγράμματος και στη συνέχεια  τις επαγγελματικές τους επιλογές.

 

Έχει ξεκινήσει μια δημόσια συζήτηση, που πολλές φορές φτάνει σε δημόσια διαμάχη, σχετικά με την διαθεματική εβδομάδα. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι δεν διαφωνούν με την θεματική της «εβδομάδας» αλλά ότι οι εκπαιδευτικοί δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι. Ποια είναι η γνώμη σας σχετικά με αυτό;

Έχω εκφράσει τη γνώμη μου εξαρχής –ραδιοφωνικά αλλά και γραπτά [2] και πήρα μέρος σε αρκετές επιμορφώσεις εκπαιδευτικών για τις έμφυλες ταυτότητες. Επαναλαμβάνω ότι τα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των έμφυλων ταυτοτήτων, της έμφυλης βίας, της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης θα έπρεπε ήδη να υπήρχαν στην εκπαίδευση ως οργανικό τμήμα του αναλυτικού προγράμματος (όχι μόνον μερικά από αυτά στο πλαίσιο της Αγωγής Υγείας). Αργήσαμε πολύ. Παρά το γεγονός ότι αποτελεί μια μεμονωμένη δράση, είναι αναμφίβολα εξαιρετικά θετικό.   Και οι αντιδράσεις αναμενόμενες, ακόμα και από καλοπροαίρετους που θεωρούν ότι θα έπρεπε να υπάρχει μακρόχρονη προετοιμασία. Και  να υπήρχε, πάλι  θα υπήρχαν αντιστάσεις.  Η θεματική εβδομάδα είναι μια πρόκληση για ενασχόληση /μελέτη /ανάδειξη των ζητημάτων, για να ανοίξει ένας γόνιμος διάλογος και να δρομολογηθεί ένας μακροπρόθεσμος σχεδιασμός. Πάντως, έχουμε αρκετούς εκπαιδευτικούς που είναι ενημερωμένες/οι για τα θέματα αυτά και μπορούν υπεύθυνα να τα συζητήσουν –με τη βοήθεια του προτεινόμενου εκπαιδευτικού υλικού από το ΙΕΠ και των άμεσα εμπλεκόμενων φορέων που μπορεί να στηρίξουν εποικοδομητικά το εγχείρημα. Η θεματική εβδομάδα δίνει και τη θεσμική κάλυψη σε εκπαιδευτικούς για ανάληψη  πρωτοβουλιών σε θέματα έμφυλων ταυτοτήτων. Παρά τις αντιδράσεις που υπήρχαν νομίζω ότι όλοι/ες οι εμπλεκόμενοι /ες κέρδισαν από τη διαδικασία αυτή. Εγώ είχα την τύχη να είμαι στη θεματική εβδομάδα για τις έμφυλες ταυτότητες στο Ελληνικό Γυμνάσιο του Λονδίνου και το καταχάρηκα.

 

Έχοντας αποφοιτήσει από Παιδαγωγικό Τμήμα γνωρίζω ότι στο πλαίσιο των Παιδαγωγικών σπουδών, τουλάχιστον στα 1999, αναφορικά με αυτά τα θέματα, υπήρχαν μαθήματα μόνο σε σχέση με την ιστορία του φεμινιστικού κινήματος και μάλιστα περιορισμένο στο εξωτερικό. Σήμερα τα Παιδαγωγικά Τμήματα συμπεριλαμβάνουν τέτοια μαθήματα ή αυτά τα θέματα καλούνται να «ανακαλύψουν» οι εκπαιδευτικοί μόνοι τους, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους, αναζητώντας σεμινάρια ή εκδόσεις σαν την δική σας. Ποιος έχει την ευθύνη του προγράμματος σπουδών σε ένα Παιδαγωγικό Τμήμα;

Στα ελληνικά πανεπιστήμια, ιδιαίτερα στη δεκαετία του 90 στην οποία αναφέρεστε, υπήρχε μια σταθερή άνοδος της προσφοράς μαθημάτων στις γυναικείες σπουδές –όπως λέγονταν τότε - σε ορισμένα τμήματα - αν και όχι πάντοτε ως υποχρεωτικών γνωστικών αντικειμένων  στο προγράμματα σπουδών των τμημάτων. Όσον αφορά στην κατανομή σε επιστημονικούς κλάδους, υπήρξε μεγαλύτερη ανάπτυξη και παράδοση για φεμινιστικές προσεγγίσεις στους κλάδους των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών, και μεγάλο έλλειμμα στις θετικές επιστήμες και στην τεχνολογία.

Εγώ είχα την τύχη να ενταχθώ στο νεοσύστατο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης (Π.Τ.Δ.Ε.) στο ΑΠΘ που από την έναρξη της λειτουργίας του το ακαδημαϊκό έτος 1986-87 στις καινοτομίες του εντάσσονταν η αντισεξιστική εκπαίδευση. Το αναφέρω αυτό γιατί η ένταξη μαθημάτων φύλου στα προγράμματα σπουδών διαφόρων τμημάτων ήταν αποτέλεσμα μεμονωμένων πρωτοβουλιών με διαφοροποιημένα αποτελέσματα. Δραστήρια μέλη του διδακτικού προσωπικού, ομάδες γυναικών πανεπιστημιακών που συμμετείχαν στο γυναικείο κίνημα, υποστηρικτικές διοικήσεις τμημάτων, χρονικές συγκυρίες επηρέασαν την μορφή, τον τρόπο εγκαθίδρυσης και την επιρροή των γυναικείων σπουδών τότε. Πάντως το κάθε τμήμα αποφασίζει για το πρόγραμμα σπουδών του.

Το 2005 δόθηκε μια ώθηση καθώς χρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο του Γ’ κοινοτικού πλαίσιου στήριξης από το Υπουργείο Παιδείας διατμηματικά προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών για θέματα φύλου και ισότητας. Γενικά στο διάστημα που λειτούργησαν είχαν πολύ θετικά αποτελέσματα τόσο ως προς την διδασκαλία των μαθημάτων φύλου όσο και προς την γενικότερη λειτουργία των Α.Ε.Ι.: επιπλέον μαθήματα,  εμπλουτισμός των βιβλιοθηκών, διεξαγωγή συνεδρίων, διαλέξεων και δράσεων. Αυτό, όμως, στη συνέχεια  δεν  οδήγησε αναγκαστικά σε αναδιάρθρωση των προγραμμάτων σπουδών των τμημάτων.

Ως πρόεδρος της Επιτροπής Φύλου και Ισότητας στο ΑΠΘ αναφέρω ότι προσπαθούμε να προωθήσουμε την αυξηση των μαθημάτων φύλου στο ΑΠΘ καθώς το ακαδημαϊκό έτος  2015 -16 που τα καταγράψαμε υπήρχαν μόνο σε  11 από τα 41 Τμήματα του ΑΠΘ (με τη Φιλοσοφική και Παιδαγωγική Σχολή να έχουν τα περισσότερα).  Για το λόγο αυτό λειτουργήσαμε για μια χρονιά ένα  προπτυχιακό Διατμηματικό μαθημα "Φύλου και Ισότητας’", ανοικτό σε όλους τους φοιτητές και τις φοιτήτριες στο ΑΠΘ στο πλαίσιο των ελεύθερων επιλογών και στη συνέχεια ενθαρρύναμε  τη δημιουργία ενός ενιαίου εισαγωγικού μαθήματος σχετικά με  σπουδές φύλου ανά Σχολή σε  γνωστικά αντικείμενα που έχουν σχέση με κάθε Σχολή –παράλληλα με την παρότρυνση στους Κοσμήτορες /ισσα να συγκροτήσουν Επιτροπές Φύλου σε επίπεδο Σχολών.  Επίσης, υπήρξε προτροπή για ένταξη της οπτικής του φύλου σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα –ιδιαίτερα στις STEM επιστήμες όπου υπάρχει μεγαλύτερο έλλειμμα. 

 

Έχετε έρθει αντιμέτωπη με ρατσιστικές, ομοφοβικές και σεξιστικές συμπεριφορές μέσα στο Ακαδημαϊκό πλαίσιο και πως αντιδράσατε σε αυτό;

Παρά το γεγονός ότι ήμουν πάρα πολύ νέα όταν άρχισα να εργάζομαι στο πανεπιστήμιο, δεν αντιμετώπισα ιδιαίτερα προβλήματα στους τομείς αυτούς–χωρίς να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν. Αναγνωρίζοντας αυτά τα προβλήματα ξεκίνησα, για παράδειγμα,  από το τότε που ήμουν κοσμητόρισσα μια καμπάνια στο Α.Π.Θ. με θέμα ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΑΝΟΧΗ ΣΤΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ που επαναλήφθηκε και πέρσι με την Επιτροπή Φύλου και Ισότητας. Εκκρεμεί η πρόταση για θεσμοθέτηση πολιτικών για την αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης  στον υπό σύσταση και Εσωτερικό Κανονισμό  και Οργανισμό του ΑΠΘ.

Πέρα από την προώθηση πολιτικών για την ισότητα των φύλων, προσπαθώ να συμβάλλω στην κατοχύρωση των ΛΟΑΤΚΙ δικαιωμάτων  καθώς υστερούμε αρκετά. Είναι ενδιαφέρον ότι όταν έγινα κοσμητόρισσα της Παιδαγωγικής Σχολής ορισμένοι με είχαν συμβουλεύσει να πάψω να ασχολούμαι ανοικτά με τα θέματα αυτά……

Σχετικά πρόσφατα, μετά από εκδήλωση που διοργανώσαμε ως Επιτροπή Φύλου και Ισότητας για ομοφοβικό και τρανσφοβικό εκφοβισμό και θεματα υγείας των τρανς ανθρώπων έλαβα υβριστική επιστολή – αυτό δεν συμβαίνει για πρώτη φορά – που με αποκαλούσαν με το ονεματεπώνυμο στο αρσενικό και στο θηλυκό!

 

Τι θα συμβουλεύατε μια μητέρα που σας λέει ότι δεν θα την ενοχλούσε αν ο μικρός της γιος ήταν γκέι για την επιλογή του αυτή καθεαυτή, αλλά δεν θα ήθελε να υποστεί την κοινωνική περιφρόνηση και κατακραυγή, δεν θα ήθελε να πληγωθεί και να απομονωθεί και γι αυτό του απαγορεύει να παίζει με κούκλες;

Μια από τις συνέπειες της  έμφυλης διχοτόμησης των παιχνιδιών είναι ο εκφοβισμός των παιδιών που δεν παίζουν με παιχνίδια που θεωρούνται κατάλληλα για το φύλο τους.  Καταρχήν, να μη ξεχνάμε ότι και στην περίπτωση του παιχνιδιού των παιδιών η υπέρβαση των κοινωνικών προδιαγραφών του φύλου αναφέρεται κυρίως στις μορφές του κυρίαρχου ανδρισμού και της θηλυκότητας, δηλαδή σε αυτές που "ηγεμονεύουν’". Είναι επώδυνο και εξουθενωτικό για τα παιδιά να εισπράττουν ότι οι επιλογές τους είναι "αφύσικες’" και λανθασμένες γιατί δεν ταιριάζουν με τις κυρίαρχες αντιλήψεις περί ανδρισμού και θηλυκότητας και να εξαναγκάζονται να προσαρμοσθούν ή να υποφέρουν. Νομίζω ότι στην περίπτωση αυτή οι ίδιοι οι γονείς εκφοβίζουν το παιδί τους με την απειλή της ομοφοβίας και βάζουν φρένο στη φαντασία τους.

Πάντως δεν είναι τυχαίο ότι μέχρι σήμερα η αμφισβήτηση των έμφυλων στερεοτύπων μέσα από τα παιχνίδια έχει επικεντρωθεί κυρίως στα κορίτσια και όχι τόσο στα αγόρια. Δεν βλέπουμε να γίνεται σοβαρή προσπάθεια να εμπλακούν τα αγόρια σε παιχνίδια με κούκλες μωρά ή με άλλες κατηγορίες παιχνιδιών που προωθούν, για παράδειγμα,  δεξιότητες οικιακής ευθύνης. Αντίθετα, μάλιστα εξακολουθούν να ενοχοποιούνται σε μεγάλο βαθμό αν τους αρέσουν οι πριγκίπισσες, οι νεράϊδες, οι κούκλες, τα κουζινικά και τα παιχνιδόσπιτα. Στην πράξη προετοιμάζουμε περισσότερο μέσω των παιχνιδιών τα κορίτσια να αναλάβουν περισσότερους και πιο ευέλικτους ρόλους ενώ οι ρόλοι για τα αγόρια παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ως έχουν.

 

Τελικά το πρόβλημα είναι το ροζ και το γαλάζιο και η κατασκευή «πράσινων» παιχνιδιών ή η μη αποδοχή του ροζ και από τα αγόρια και του γαλάζιου και από τα κορίτσια; Θέλω να πω, το πρόβλημα είναι η εμφάνιση του παιχνιδιού ή η δυσκολία στην αποδοχή της διαφορετικότητας του κάθε παιδιού;

Είναι αισιόδοξο ότι  υπάρχουν πολλοί γονείς που ενδιαφέρονται να μεγαλώσουν αντισεξιστικά τα παιδιά τους και  τα αφήσουν ελεύθερα να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντά τους παίζοντας με όλα τα παιχνίδια. Ας αφήσουμε επιτέλους τα παιχνίδια να είναι παιχνίδια και τα παιδιά να είναι παιδιά που ανασυνθέτουν τον κόσμο με τα δικούς  τους όρους στο παιχνίδι, που πειραματίζονται  ελεύθερα και αναπτύσσουν πρωτοβουλίες, που εκφράζουν τα θέλω τους και περιπλανούνται έξω από έμφυλα ασφυκτικά πλαίσια που περιορίζουν συστηματικά τη φαντασία τους και την ελεύθερη έκφρασή τους.

 

 

Σύμφωνα με στοιχεία του στοιχεία του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, η ισότητα της γυναίκας με τον άνδρα, στην Ελλάδα, θα επιτευχθεί σε 169 χρόνια! Είναι τόσο αποκαρδιωτικά τα πράγματα και τι πολιτικές, θεωρείτε ότι, πρέπει να ακολουθηθούν ώστε να επισπευστεί αυτή η διαδικασία;

Το Παγκόσμιο Οικονομικό Forum στην Έκθεση της 19ης Νοεμβρίου 2015 αξιολογεί τις οικονομίες 145 χωρών και προβαίνει σε κατάταξη των εθνικών επιδόσεων στον τομέα της ισότητας και της αξιοποίησης του γυναικείου δυναμικού, με βάση στατιστικούς δείκτες στους τομείς της οικονομίας, της εκπαίδευσης, της υγείας και της πολιτικής.[3] Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 87η θέση στη γενική κατάταξη με επιμέρους διαφοροποιήσεις σε τομείς:

- το 59% των γυναικών συμμετέχει στο εργατικό δυναμικό

- οι γυναίκες σε θέσεις ευθύνης στον τομέα της οικονομίας υπολογίζονται σε 28%

- το 51% των επαγγελματιών είναι γυναίκες

- βρίσκεται στην 56η θέση όσον αφορά στις επιδόσεις στον τομέα της εκπαίδευσης και της υγείας

- βρίσκεται στην 91η θέση όσον αφορά στη  συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική

Είναι προφανές ότι η πορεία προς την επίτευξη της ισότητας είναι μακρά και αργή και απαιτείται  σχεδιασμός και η υλοποίηση έμφυλων πολιτικών σε όλους τους τομείς για την προσέγγιση  του  στόχου. Οι πολιτικές αυτές απαιτούν ολιστικές προσεγγίσεις και διερεύνηση από την οπτική του φύλου όλων των παραγόντων που επηρεάζουν την υλοποίησή τους προκειμένου να οδηγηθούμε στο μετασχηματισμό της κοινωνίας προς μη σεξιστική κατεύθυνση. Στο πλαίσιό τους είναι δυνατό να προωθηθεί η ισότητα των φύλων και να αναδειχθεί σε θεμελιώδη αξία της δημοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και ισοπολιτείας.

 

Στην ομιλίας σας, κατά την παρουσίαση του βιβλίου σας, μιλήσατε για το «marketing του χάσματος των φύλων» και ότι ουσιαστικά συμφέρει τις μεγάλες παιχνιδοβιομηχανίες αυτή η κατάσταση για να πουλάνε περισσότερα παιχνίδια, διαφορετικά για τα αγόρια και τα κορίτσια. Τελικά και ο σεξισμός είναι αποτέλεσμα του καπιταλιστικού συστήματος;

Η βιομηχανία των παιχνιδιών φαίνεται να έχει αποσυνδεθεί από τις ευρύτερες αλλαγές στην κοινωνία  στον τομέα της ισότητας των φύλων. Αυτό εκ πρώτης όψεως είναι παράδοξο, ερμηνεύεται όμως αν διερευνήσουμε το ρόλο του μάρκετινγκ στον τομέα των παιχνιδιών, αλλά και συνολικά όλων των προϊόντων που απευθύνονται σε μικρά παιδιά.  Οι εταιρείες παιχνιδιών, όπως όλες οι εταιρείες,  θέλουν να αυξήσουν τα  κέρδη τους.  Είναι πολύ πιο επικερδές  να δημιουργήσουν χωριστές αγορές για τα αγόρια και για τα κορίτσια, που καθεμία έχει τα δικά της  διακριτά προϊόντα, αντί να κάνουν ενιαία προϊόντα που απευθύνονται  σε αγόρια και κορίτσια. Έτσι, προωθώντας τα έμφυλα στερεότυπα  επιβάλλουν διαφορετικούς χρωματικούς κώδικες για αγόρια και κορίτσια, προωθούν διαφορετικά χαρακτηριστικά  στην προσωπικότητα των κοριτσιών και των αγοριών, διαφορετικές επαγγελματικές καριέρες. Η βιομηχανία παιχνιδιών άρχισε να στηρίζεται περισσότερο στην κατάτμηση της αγοράς με βάση το φύλο και αυτό,  από οικονομική άποψη,  είναι λογικό  γιατί μπορεί  έτσι να πουλήσει σε μια οικογένεια δύο διαφορετικές εκδοχές ενός παιχνιδιού ή τελείως διαφορετικά παιχνίδια για το αγόρι και το κορίτσι. Η έμφυλη διχοτόμηση των  παιχνιδιών, όμως, αναπαράγει την εσφαλμένη αντίληψη ότι τα αγόρια και τα κορίτσια είναι τελείως διαφορετικά και την ενισχύει προδιαγράφοντας τα διαφορετικά ενδιαφέροντα, δεξιότητες και κλίσεις σε αγόρια και κορίτσια. Αυτή η επιλογή έχει, όμως, κοινωνικό κόστος –και τα επιστημονικά δεδομένα δεν προσφέρουν καμία άφεση στο επίπεδο της ηθικής ότι έχει βιολογικό έρεισμα.

 

Σας ευχαριστούμε πολύ!

 

[1]  Βλ. πληροφορίες σχετικά με το διαγωνισμό και το εκπαιδευτικό υλικό στην ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, στο  https://www.isotita.gr/index.php/news/2892, στην πλατφόρμα μαθητικής δημιουργίας  i-create.gr στη σελίδα της εκπαιδευτικής δράσης, στο:  https://www.i-create.gr/images/trexousesDraseis/ola-ta-paixnidia-kogkidou.pdf,  στο:  https://www.i-create.gr/index.php/trexousesdraseis/panellinios-mathitikos-diagonismos-psifiakis-dimiourgias-ola-ta-paixnidia-gia-ola-ta-paidia
[2] Βλ. για παράδειγμα: Κογκίδου Δ. (2017). Θεματική εβδομάδα για Έμφυλες Ταυτότητες -Άργησε πολύ; Δημοσιευμένο στις 26.02.2017 στο ένθετο ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ της Αυγής και https://www.avgi.gr/article/10839/7932435/thematike-ebdomada-gia-emphyles-tautotetes-argese-poly-8230-
[3] Βλ. Έκθεση The Global Gender Gap Report 2015.  World Economic Forum. Στο https://www3.weforum.org/docs/GGGR2015/cover.pdf

Συνέντευξη Xaris Torto(relis)

Αποδοχή
Χρησιμοποιώντας τη σελίδα αυτή, συναινείτε στη χρήση cookies. Περισσότερα...