Ένιωσα ότι ταξίδεψα σε όλο τον κόσμο. Ένιωσα ότι και εγώ μπορώ να γυρίσω μια ταινία αλλά και οποιοσδήποτε είχε κάτι να πει θα μπορούσε να γυρίσει μια ταινία, θα την ψήφιζα εκείνες τις ημέρες αρκεί να ήταν αξιόλογο αυτό που είχε να μου πει, αρκεί να ήταν αυθεντικά queer και να με άγγιζε.
Έφτασα μια μέρα πριν την έναρξη της Berlinale. Φέτος και για πρώτη φορά στη ζωή μου θα ήμουν στην κριτική επιτροπή των queer βραβείων της Berlinale, των Teddy Awards. Έπρεπε μέσα σε έξι ημέρες να δω πολλές ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους και 12 ντοκιμαντέρ. Έτσι αναπαυτικά ταξίδεψα στον κόσμο, μέσα από την μεγάλη οθόνη και από κάμερες φιλόδοξων και ανήσυχων σκηνοθετών. Γνώρισα τα υπόλοιπα 7 μέλη της επιτροπής και τους συντρόφευα καθημερινά και ασχολίαστα σε όλες τις προβολές μέχρι και την ημέρα της ψηφοφορίας που τους αφόρισα οριστικά από μέσα μου.
Το Βερολίνο το ξέρω και το λατρεύω, το είχα ξαναδεί στολισμένο με τα κόκκινα χαλιά και την L’Oreal να παρφουμάρει τους δρόμους του και τις δεξιώσεις. Ποτέ όμως πριν δεν είχα τόσο τιμητική πρόσβαση σε όλα τα δρώμενα και όπως και να το κάνουμε ήταν εμπειρία. Το πρώτο βράδυ πήρα την φωτογραφική μου μηχανή, πάτησα στο ίδιο κόκκινο χαλί με διασημότητες, πέρασα κοντά από την Patty Smith και βρέθηκα με τελείως ξυρισμένο κεφάλι και με ένα δερμάτινο από την φτηνή Τουρκία, τύπου μάτριξ παλτό, στο μεγάλο opening party. Συντροφιά μου η φωτογραφική μου μηχανή που πλέον μπορούσα χωρίς ντροπές να την στρέψω σε κάθε εκθαμβωτικό φόρεμα και σε κάθε πλαστικό χαμόγελο. Τα «γεια» που είπα στα ελληνικά ήταν πολύ λίγα και μου έδινε μια απίστευτη ελευθερία να μη με ξέρουν και να μην τους ξέρω. Γύρναγα τον φακό σε καθετί που έβρισκα παράταιρο, υπερβολικό ή και όμορφο, και εκείνο στηνόταν μπροστά μου σαν να ήταν υποχρεωμένο. Ένα διασκεδαστικό παιχνίδι που ξόδεψε όμορφα τον χρόνο μου ήταν να ακολουθω τις υπόλοιπες κάμερες και φωτορεπόρτερ, να τραβώ ό,τι τράβαγαν κι αυτοί και αμέσως μετά να ρωτώ: «ποιοι είναι αυτοί;» Έτσι γνώρισα φάτσες γερμανικές διάσημες και κατά λάθος ο φακός μου συγκράτησε πρωταγωνιστές ειδήσεων ή και γερμανικής σαπουνόπερας αλλά μέχρι και την δική μας ή μισή δική μας Βίκυ Λεάνδρου. Η μόνη φωτογραφία που φρόντισα να κάνω δώρο στον εαυτό μου ήταν αγκαλιά με τον Gregg Araki αλλά όταν το είπα με ουρλιαχτά σε έλληνες φίλους μου με ρώτησαν εκείνοι με την σειρά τους «ποιος είναι αυτός;» Το κάπνισμα από την 1η Ιανουαρίου απαγορεύεται παντού στο Βερολίνο, έτσι ο πιο «αντιδραστικός» χώρος συνεύρεσης ήταν το εξωτερικό καπνιστήριο, οι όμορφες κοπέλες με τα πολυτελή ξώπλατα φάνταζαν σαν καταραμένες από την εξάρτηση του τσιγάρου, μεθυσμένες από την σαμπάνια, σαν λάγνες πόρνες. Τζούρες γερές κατέβαιναν γρήγορα μαζί με τον κρύο αέρα στα πνευμόνια και το ποτό σε ζέσταινε, ήμασταν μαζεμένοι όλοι δίπλα σε κάτι όρθιες σόμπες που θύμιζαν καζάνια με φωτιές σε φτωχικές συνοικίες, στριμωγμένοι, καπνισμένοι χωρίς να έχει σημασία πλέον σε ποια ταινία έχουμε ή όχι παίξει ή πώς βρεθήκαμε εκεί. Τότε ο λόγος αντικατέστησε την εικόνα και ήταν η μοναδική στιγμή που απόλαυσα αυτό το μεγάλο πάρτι και που άρχισα να γνωρίζω κόσμο.
Ζαλισμένη από την κραιπάλη της προηγούμενης νύχτας βρέθηκα νωρίς το πρωί σε μια αίθουσα να δω την πρώτη ταινία. Χωρίς καθόλου υπομονή, ένιωσα σαν να με κοροϊδεύουν. Εκεί νυσταγμένη στο κάθισμα να πρέπει να ακούω σε επανάληψη το γιαπωνέζικο όνομα «κότα» όταν ο νεαρός gay πρωταγωνιστής φαντασιωνόταν τον κολλητό του. Δεν μου επέτρεπα όμως να πάρω έναν υπνάκο, είχα πάρει πολύ σοβαρά την ευθύνη ότι και από εμένα θα κρινόταν ένα βραβείο κι έτσι κάθισα μέχρι το τέλος και αποζημιώθηκα. Εκεί ήταν το πρώτο μου όμορφο ταξίδι στο μακρινό gay Τόκιο κι έτσι από την πρώτη μέρα πείστηκα ότι: ποτέ μην κρίνεις μια ταινία από τα πρώτα 10 λεπτά. Κατάλαβα επίσης ότι μια κάμερα αρκεί για να περιγράψεις αληθινούς χαρακτήρες, μια κάμερα αρκεί για να πεις μια καλή ιστορία.
Διάλλειμα μικρό, ένα τσιγάρο, ένα δεκατιανό στα άπειρα εστιατόρια γύρω γύρω και πάλι μέσα σε άλλη αίθουσα για την επόμενη ταινία. Τα σινεμά κινιόντουσαν γύρω από την ίδια περιοχή, όλα σχεδόν τα δρώμενα της Berlinale διαδραματίζονταν στην Potsdamer Platz. Εκεί είναι το μεγάλο εμπορικό κέντρο Arcadem, εκεί είναι και το Cinemax, τα μπαρ, οι καφετέριες, ο κόσμος, το δωρεάν lounge του Vanity Fair, το μεγαλεπήβολο Sony Center, τα Cinestar που στους διαδρόμους τους περιφέρονταν πολλοί διάσημοι, πολλές πρεμιέρες και φυσικά η Isabella Rossellini που συμμετείχε φέτος μέχρι και στα teddy awards με μια ταινία μικρού μήκους, το green porn (ελλ. πράσινη πορνογραφία) άκρως ευφυές τόσο στο concept όσο και στην πολύ καλή εκτέλεση. Αφορούσε το περίεργο σεξ που κάνουν τα ζώα μεταξύ τους, όπως οι αράχνες, οι μύγες, οι πυγολαμπίδες και έτσι, για τους έξυπνους ανθρώπους που πιάνουν εύκολα τα υπονοούμενα, έδειχνε ότι δεν υπάρχει λόγος να είσαι κριτικός απέναντι σε κανενός είδους σεξ αφού και η ίδια η φύση είναι τόσο πολυμήχανη στην εφαρμογή του.
Όλη η Potsdamer Platz φάνταζε εκείνες τις ημέρες σαν να ήταν το κέντρο του κόσμου. Οι Rolling Stones, ο Μάρτιν Σκορσέζε, ο Νιλ Γιανγκ, η Πενέλοπι Κρουζ, λιμουζίνες μαύρες με το σήμα της Volkswagen, επίσημου χορηγού της Berlinale, μεγάλα πούλμαν να εκπέμπουν ζωντανά από το ραδιόφωνο, δημοσιογράφοι, λινκς, κάμερες, διαχωριστικά για τον κόσμο, Berlinale Palace με τη μεγάλη οθόνη να δείχνει ποιοι διάσημοι περνάνε το κόκκινο χαλί, φαν να ουρλιάζουν στα ινδάλματά τους, μπόλικα εστιατόρια, καινούργιο φαΐ και γεύσεις στον κάτω όροφο του Arcadem, μικρά μαύρα βαν με το πορτοκαλί σήμα της Berlinale να σε μεταφέρουν στην κινηματογραφική αγορά, στο γνωστό Μarket, χιλιάδες άνθρωποι από όλο τον κόσμο με κρεμασμένα διαπιστευτήρια καρτελάκια και τσάντες Berlinale να μιλανε για ταινίες. Στην μέση το πολυτελές ξενοδοχείο Hyatt που κάναμε τα μίτινγκ μας και δώσαμε τις πρώτες μας χαζές συνεντεύξεις σαν μέλη της επιτροπής στα γερμανικά media.
Μου πήρε λίγες μέρες να καταλάβω ότι ο ρόλος μας ως επιτροπής συνοδευόταν από μια γκλαμουριά αν την επιθυμούσες, η οποία για μένα ξεφούσκωσε στο έπακρο την ημέρα της ψηφοφορίας. Αλλά μέχρι εκείνη τη μέρα έβλεπα και απολάμβανα ταινίες. Βομβαρδισμός από ταινίες και ντοκιμαντέρ και άλλες ταινίες και κάθε βράδυ πάρτι. Είχες να διαλέξεις τόσα θεματικά πάρτι, είχες να γνωρίσεις τόσο αξιόλογους και μη ανθρώπους και χλιδάτες δεξιώσεις (receptions), ποτά, φαγητά, κουβέντες, καμάκια και το πρωί πάλι ταινίες, έμοιαζε σαν queer επίγειος παράδεισος. Συναντήσεις με όλους τους queer programmer, μια δημιουργική συνεύρεση από όλα τα gay & lesbian film festivals του κόσμου και μετά πάλι πάρτι και πάλι ταινίες. Χαίρομαι που το σώμα μου τα άντεξε όλα αυτά και δεν με πρόδωσε, γιατί πραγματικά χρειάζεσαι βιταμίνες και καλή φυσική κατάσταση για τόση κραιπάλη. Αλλά για να φτάσω μέχρι τα βραβεία και την απογοητευτική μέρα της ψηφοφορίας πρέπει λίγο να σας μιλήσω για τις ταινίες. Μια μικρή γεύση για το τι είδαμε και για το ποιες ταινίες φέρανε «μακελειό» και τελικά ο επίγειος παράδεισός μου κατέληξε πλαστικός και ψεύτικος όταν έπρεπε να αποτιμηθεί με ένα βραβείο.
Λεγόταν «traces» (ελλ. ίχνη) και ήταν στο διαγωνιστικό των ταινιών μικρού μήκους, αμερικανιά είπαν κάποιοι, εμένα μου άρεσε αρκετά, κυρίως το ευρηματικό σενάριο την έκανε να ξεχωρίσει. Έδειχνε έναν μεσήλικα πατέρα να αποχαιρετά στο αεροδρόμιο τον αρρενωπό γιο του, μετά βλέπουμε τον πατέρα να δέχεται ένα επείγον τηλεφώνημα και να πρέπει να πάει στο νοσοκομείο της περιοχής του γιατί ο γιος του είχε ατύχημα, βλέπουμε τον πατέρα τελικά να πρέπει να κάνει αναγνώριση πτώματος. Όταν σήκωσε το λευκό σεντόνι όλοι καρφωθήκαμε στην οθόνη με έκπληξη, τη συνέχεια δε σας τη λέω μιας και σκοπεύω να τη φέρω αυτή την ταινία και αξίζει πολύ και την δική σας έκπληξη, αλλά είναι η ταινία που θα πρέπει να δουν όλοι οι γονείς που έχουν άρνηση να αποδεχτούν τα διαφορετικά παιδιά τους.
Λεγόταν «Τα» και ήταν βραζιλιάνικο, μας έκανε και σκάσαμε στα γέλια και τελικά ήταν και ο εύκολος νικητής, χωρίς καβγάδες, των Teddy Awards στην κατηγορία μικρού μήκους, είχαμε άλλωστε δει τόσα βαρύγδουπα φιλμ που μέσα στην αίθουσα προβολής ήταν ένα μικρό ευχάριστο διάλλειμα, λίγη κοκαΐνη, δυο νεαρά αγόρια και μια δημόσια τουαλέτα.
Β Teme: Μια κάμερα, ένα μικρό ντοκιμαντέρ, πολύ αυθεντικό και με ένα μικρούλι βραβείο στην πλάτη του, δυο πολύ ειλικρινείς, πολύ λεσβίες, πολύ ρωσίδες, πολύ ζευγάρι, μίλαγαν, φέρονταν μπροστά στην κάμερα σαν να μην υπήρχε, σαν να μην γνωρίζανε μέχρι πού θα μπορούσε να φτάσει αυτή η συνέντευξή τους. Αν έπαιρνε βραβείο αυτή η ταινιούλα σίγουρα θα έπρεπε να το μοιραστεί με τις καταπληκτικές, αυθόρμητες πρωταγωνίστριές της. Βασικά αυτή ήταν και η μοναδική λεσβιακή ταινία για φέτος στα Teddy Awards και όπως πολλοί παρατήρησαν το λεσβιακό στοιχείο απουσίαζε έντονα τόσο από τις ταινίες όσο και από την τελετή λήξης, εκτός από το αμφιλεγόμενο ντοκιμαντέρ Football Uncovered.
Football Uncovered, δώστε προσοχή. Βασική ταινία που προκάλεσε μεγάλη διαμάχη με αρκετά γνωστή ιστορία στα γερμανικά media. Ένα άκρως καλογυρισμένο κινηματογραφικά ντοκιμαντέρ και μια αληθινή ιστορία. Η γυναικεία ομάδα ποδοσφαίρου του Kreuzberg (γειτονιά του Βερολίνου) όταν έμαθε ότι στο Ιράν η γυναικεία ομάδα ποδοσφαίρου δεν μπορεί καν να αθλείται σε ανοιχτούς χώρους, αποφάσισε να κάνει τα αδύνατα δυνατά για να δώσει την χαρά στις ιρανές κοπέλες να παίξουν ένα φιλικό αγώνα μαζί τους σε ένα γήπεδο της Τεχεράνης. Αν θυμάστε, ακριβώς πρόπερσι στη Berlinale, η ταινία που βραβεύτηκε με την Αργυρή Άρκτο ήταν το καταπληκτικό “Off-side” του Jafar Panahi και έθιγε χοντρικά το ίδιο ζήτημα, δηλαδή την αποτυχημένη προσπάθεια μιας παρέας νεαρών κοριτσιών να μπουν στο γήπεδο ντυμένες σαν αγόρια. Στο Ιράν απαγορεύεται οι γυναίκες να μπαίνουν στα γήπεδα, όπως στο Ιράν απαγορεύεται οι γυναίκες να μην φοράνε μαντίλα, κι έτσι η βερολινέζικη ομάδα ποδοσφαίρου πρόσφερε άπλετο γέλιο στο θεατή όταν τα κορίτσια της αναγκάστηκαν να φορέσουν μαντίλες και να κλωτσάνε έντεχνα τη μπάλα. Το Football Uncovered με εξαίρετη μαεστρία τρύπωσε στα σπίτια των κοριτσιών, στις οικογένειές τους και όπου αλλού χρειαζόταν για να αναδείξει το πρώτο ντοκιμαντέρ που είχα δει στη ζωή μου που δεν έμοιαζε με ντοκιμαντέρ αλλά με ταινία. Οι ιρανικές αρχές με χίλια ζόρια επέτρεψαν τον αγώνα αλλά απαγόρευσαν κυριολεκτικά σε οποιοδήποτε αρσενικό να βρίσκεται στο γήπεδο, τουλάχιστον ήταν η πρώτη φορά που ένα γήπεδο πλημμύρισε με γυναίκες. Και εκεί ακριβώς τελείωσε και το ντοκιμαντέρ που έθιγε τα γυναικεία δικαιώματα σε μια καθόλα μουσουλμανική χώρα. Στην εκτός οθόνης συνέχεια, η γερμανική ομάδα έκανε μεγάλες προσπάθειες να πείσει την κυβέρνηση της Τεχεράνης να επιτρέψει έναν ακόμα φιλικό αγώνα αλλά αυτή την φορά σε γερμανικό έδαφος, πράγμα που η κυβέρνηση της Τεχεράνης ακύρωσε την τελευταία στιγμή και τελικά δεν άφησε τις κοπέλες να έρθουν να παίξουν στο Βερολίνο. Πριν δούμε αυτό το άριστο ντοκιμαντέρ, ενημερωθήκαμε από τα Teddy ότι οι δυο σκηνοθέτες του αρνήθηκαν επίμονα να συμμετέχει η ταινία τους στα teddy awards αφού θεωρούσαν ότι το ντοκιμαντέρ τους δεν έχει τίποτα να κάνει με το θέμα queer. Τελικά πείστηκαν, και φαντάζομαι όπως και όλοι μας είπαμε, ότι το χρηματικό κίνητρο να κερδίσεις ένα βραβείο 3.000 ευρώ ξεπέρασε τα ηθικά τους προβλήματα. Μπήκαμε στην αίθουσα μαζί με πολύ κόσμο αφού η ιστορία του ντοκιμαντέρ είχε δει τα φώτα της δημοσιότητας και η αίθουσα ήταν ασφυκτικά γεμάτη. Βγαίνοντας από την αίθουσα ύστερα θυμήθηκα και κατάλαβα γιατί οι σκηνοθέτες του δεν επιθυμούσαν να συμμετέχει στα queer βραβεία και η αλήθεια είναι ότι αν το έβλεπες, εκτός από το γεγονός ότι η γυναικεία ομάδα ποδοσφαίρου θα είχε σίγουρα λεσβίες - και φυσικά όσον αφορά εμάς τις λεσβίες ξέρουμε να ξεχωρίζουμε τις λεσβίες - και εκτός της φεμινιστικής συνείδησης για τη γυναικεία χειραφέτηση στην Τεχεράνη, δεν υπήρχε καμία αναφορά ή κάτι που να το κατατάσσει ντε και καλά στην κατηγορία των queer βραβείων. Το πρόβλημα οξύνθηκε όταν μάθαμε, την ημέρα της ψηφοφορίας, ότι οι σκηνοθέτες του αρνήθηκαν επίμονα να δώσουν συνέντευξη στα επίσημα media των Teddy Awards και το ακόμα πιο τρομερό είναι ότι οι κοπέλες από το Ιράν, που με τόσα ζόρια δεχτήκαν να συμμετέχουν στο ντοκιμαντέρ, δήλωσαν ότι αν η ταινία βραβευόταν στα Τeddy Αwards θα είχαν τρομερό πρόβλημα επιβίωσης στην Τεχεράνη, αν με την ευκολία του you tube οι εικόνες τους κάνανε τον γύρο του κόσμου, αφού η ομοφυλοφιλία είναι παράνομη στην χώρα τους.
Ας πάμε όμως σε ένα άλλο άξιο ντοκιμαντέρ πάλι από την Τεχεράνη, για να φτάσουμε στο δράμα της ψηφοφορίας. Ήταν το «Be Like Others» και όλοι βγήκαμε κλαίγοντας από την αίθουσα. Εγώ δεν κρατήθηκα και πήγα κι έσφιξα το χέρι της σκηνοθέτιδας. Το ντοκιμαντέρ ξεκινούσε με μια παράλογη φράση: «Στην Τεχεράνη η αλλαγή φύλου όχι μόνο επιτρέπεται αλλά γίνεται και με έξοδα του κράτους, η ομοφυλοφιλία όμως τιμωρείται με θανατική καταδίκη». Παρ’ όλη την δυνατή προειδοποίηση κανένας δεν φανταζόταν τι θα έβλεπε στη συνέχεια. Για τους ανθρώπους που έχουνε gender disphoria (ελλ. δυσφορία γύρω από την ταυτότητα του φύλου τους), ας πούμε ότι η ιρανική κυβέρνηση αποτελεί μια ανακούφιση, αλλά δεν μπορείτε να διανοηθείτε πώς το μέτρο αυτό υποχρεώνει πολλούς ομοφυλόφιλους άντρες να κόψουν τα γενετικά τους όργανα για να ζήσουν, πώς τους οδηγεί στο να αφοριστούν για πάντα από τις οικογένειές τους και να βγουν στην πορνεία. Όλος ο παραλογισμός επί της μεγάλης οθόνης, όλος ο πόνος της σχεδόν βίαιης αναγκαστικής απόφασης να αποχωριστείς το όργανό σου, τα κλάματα, τα δράματα, η μουσουλμανική νοοτροπία και το κοράνι, όλα σε ένα ντοκιμαντέρ χωρίς κινηματογραφικές περγαμηνές αλλά με τόσο κοντινή κάμερα στο δράμα αυτών των ανθρώπων. Τόσο μη παρεμβατική ματιά, τόσο ζωντανό που ευτυχώς η άξια κριτική επιτροπή του μεγαλύτερου gay γερμανικού περιοδικού siegessaule έδωσε αβίαστα το βραβείο της σε αυτήν την συγκλονιστικά αληθινή ταινία. Ιστορίες που για την δυτική κοινωνία φαντάζουν πικρά ανέκδοτα διαδραματίζονται δίπλα μας από πολιτικούς, γιατρούς και επιστήμονες και gay άνθρωποι ομολογούν στο φακό ότι αν ζούσαν σε δυτική χώρα ποτέ δεν θα έμπαιναν στην τρομερά επίπονη διαδικασία να αλλάξουν φύλο αφού δεν το ένιωθαν. Κρατικός μηχανισμός που κάποιες στιγμές φαίνεται σαν πιο προχωρημένος από τις δυτικές κοινωνίες, να μιλάει για gender disphoria και να ανοίγει την παγίδα που κατατρώει γεννητικά όργανα ανθρώπων, γιατί στο Ιράν μπορείς να είσαι είτε άντρας είτε γυναίκα αλλά μόνο ετεροφυλόφιλος τελεία και παύλα. Η ομοφυλοφιλία καταδικάζεται από το κοράνι και αν ο θεός σε γέννησε λάθος θα σου δώσουμε το φύλο που αξίζεις, έτσι θα γίνεις γυναίκα και θα υπακούς στους μουσουλμανικούς νόμους ως γυναίκα.
Τα φετινά Teddy Awards ήταν ένα μεγάλο ταξίδι στα μουσουλμανικά κράτη, ντοκιμαντέρ που παρέλασαν και συγκίνησαν, αφύπνισαν κοιμισμένες συνειδήσεις και έκαναν αρκετό κόσμο που τα είδε να επαναπροσδιορίσει τις ακτιβιστικές του προτεραιότητες. Το «A Jihad For Love» (ελλ. Ένας ιερός πόλεμος για την αγάπη) και το «Das andere Istanbul» (ελλ. Η άλλη πλευρά της Istanbul) μας πήγανε από τα γραφεία της γκέι και λεσβιακής οργάνωσης της Ισταμπούλ, της Lambda, μέχρι την τραγωδία στο Queen boat στην Αίγυπτο, στις παράλογες δίκες, στους βιασμούς gay αντρών, στις απελάσεις και σε έναν αγώνα επιβίωσης πολύ τρομακτικό. Η τελετή απονομής των Teddy Awards έφερε μπροστά στο κοινό έναν από τους πολλούς κρατούμενους την διάσημης υπόθεσης του Queen boat, το κρουαζιερόπλοιο στο όποιο διοργανώνονταν ένα gay party και που είχε χειρότερη έκβαση από το δικό μας το Spices. Η αιγυπτιακή αστυνομία συνέλαβε και φυλάκισε για μήνες πολλούς gay άντρες, τους εξευτέλισε, τους πέρασε από πλαστές δίκες, τους βίασε κυριολεκτικά κι ακόμα όμως ακούσαμε να λένε ότι το κοράνι τους κράταγε ζωντανούς στη φυλακή. Όταν ο άνθρωπος αυτός ρωτήθηκε μπροστά σε όλο τον κόσμο της τελετής «Μήπως τελικά αυτό το ’βιβλίο’ που σε κράτησε ζωντανό είναι η πηγή όλων των κακών που σε βρήκε;» ο αιγύπτιος πρωταγωνιστής και μάρτυρας των απάνθρωπων μουσουλμανικών νόμων απάντησε: «Δεν φταίει το κοράνι αλλά το πώς οι συμπολίτες μου το μεταφράζουν». Είδαμε έναν από τους μεγαλύτερους gay μουσουλμάνους ακτιβιστές, να ρωταει τα δικά του παιδιά, που είχε κάνει στην προσπάθειά του να ζήσει μια ζωή σύμφωνα με το κοράνι: «Θα θέλατε να σκοτώσουν με λιθοβολισμό τον πατέρα σας επειδή είναι ομοφυλόφιλος;» και τα πιτσιρίκια να του απαντούν: «Θα τους παρακαλάγαμε να σε σκοτώσουν με την πρώτη πέτρα για να μην υποφέρεις.»
Το επόμενο τρομερά ανάλαφρο έως και εκνευριστικό ντοκιμαντέρ ήρθε από ένα ζευγάρι gay ιταλών. Μια εκτενής αναφορά στην πολιτική μάχη για τον gay γάμο στη χώρα τους. Το ζευγάρι που ήθελε να παντρευτεί έβγαινε με μικρόφωνα και κάμερα στους δρόμους της Ρώμης ρωτώντας τον κόσμο τι γνώμη έχει για τον gay γάμο. Χωρίς κουράγια και κόντρες απλά αυτό το ντοκιμαντέρ έδωσε την ευκαιρία και έκλεψε ανούσια τον χρόνο μας με το να βλέπουμε μια τεράστια παρέλαση συντηρητικών καθολικών ιταλών πολιτικών και πολιτών αλλά και φλύαρες εξοργιστικές δηλώσεις φασιστών ιταλών συνδικαλιστών να φιγουράρουνε χωρίς λόγο στη μεγάλη οθόνη. Κάποιες στιγμές καταντούσε ως και προσβλητικό όταν καμία ουσιαστική αντιπαράθεση δεν ξεστομίζονταν από την πλευρά των gay που γυρίζανε το ντοκιμαντέρ, μόνο απλή καταγραφή. Συγνώμη αλλά ήταν πολύ λίγο μπροστά σε αυτά που μας είχαν οι άλλες ταινίες ταξιδέψει και εξοργίστηκα όταν τόλμησαν κάποια μέλη της επιτροπής να το προτείνουν και τελικά να καταφέρουν να το έχουν έστω ως υποψήφιο για βραβείο ενώ πέταξαν απέξω όχι μόνο τα μουσουλμανικά ντοκιμαντέρ αλλά και άλλα άκρως υπέροχα ντοκιμαντέρ για τον Derek Jarman, τους Gilbert & George, τον Pieter-Dirk Uys και το πορτραίτο του μουσικού που αν δεν γνωρίζετε ακόμα σύντομα θα αρχίσετε να ακούτε: Arthur Russell. Αλλά και την καινούργια δουλειά του διάσημου γερμανού πολιτικού gay σκηνοθέτη Rosa von Praunheim με το ντοκιμαντέρ του «Dead Gay Men and Living Lesbians».
Ας φτάσουμε όμως με άλμα μεγάλο στην ημέρα της ψηφοφορίας. Μια μέρα που είχα ήδη αρχίσει να πιστεύω ότι δεν θα ήταν εύκολη αλλά δεν είχα φανταστεί πόσο εκνευριστικά απογοητευτική θα μπορούσε να ήταν. Το προηγούμενο βράδυ είχαμε δει και την τελευταία μεγάλου μήκους ταινία και, όπως είδατε, ολόκληρο κείμενο έγραψα και καμία αναφορά δεν έκανα για τις μεγάλου μήκους ταινίες. Όχι μόνο γιατί ήταν λίγες αλλά και δεν ήταν καλές. Η τελευταία που είδαμε ήταν αντικειμενικά η πιο αξιόλογη, τόσο θεματολογικά όσο και κινηματογραφικά. Μιλάμε για την καινούργια ταινία του Bruce LaBruce με τίτλο Otto or Up with Dead People. Σίγουρα όχι μια ταινία που περιγράφεται σε λίγες γραμμές αφού άνοιγε πολλά ζητήματα τόσο για το σύγχρονο λάιφ στάιλ των gay αντρών όσο και για τον ιό του Ηiv και την ομοφοβία. Μια ταινία που είχε πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης με εμφανείς αναφορές στη Maya Derem και με μουσική επένδυση από Antony and the Johnson και τις Cocorosie. Απέναντι σε αυτή την ταινία είχαμε την καινούργια ταινία της Zero Chou από την Ταϊβάν που με την ταινία της Spider Lilly’s είχε αποσπάσει το περσινό βραβείο των Teddy Awards και οι φήμες έλεγαν ότι είχε πολύ λίγες πιθανότητες να πάρει και το φετινό. Είχαμε μια άλλη ταινία ακατονόμαστη (One Hand On Open, από το forum) που κατάφερε να αδειάσει όλη την αίθουσα και μαζί με το κοινό αποχώρησαν και τα περισσότερα μέλη της επιτροπής. Είχαμε επίσης μια ταινία γυρισμένη σαν ντοκιμαντέρ The Amazing Truth About Queen Raquela την οποία με το ζόρι άντεξα να δω, πολύ χλιαρή, για τις περιπέτειες μιας ladyboy (ελλ. αγορογυναίκα;) από τις Φιλιππίνες που είχε όνειρο ζωής να πάει στο Παρίσι. Είχαμε μια ταινία που χρονικά έμπαινε οριακά στις μεγάλου μήκους, το Dream Boy, αλλά είχε απορριφθεί για βραβείο ήδη από τα πρώτα μίτινγκ μας γιατί προς το τέλος της μας απογοήτευσε όλους οικτρά. Μην ξεχάσω την χαριτωμένη γιαπωνέζικη (Hatsu-koi –Πρώτος έρωτας- της/του Imaizumi Koichi) της πρώτης μέρας, που όλοι οι άλλοι την είχαν ήδη απορρίψει και, όπως είπα, την πρεμιέρα του καινούργιου film του Bruce LaBruce, Otto or Up With Dead People. Ομολογώ ότι είχα δουλέψει για το καινούργιο film του Bruce LaBruce, Otto or Up With Dead People αλλά δεν τόλμησα να σηκωθώ στην σκηνή όταν καλέστηκαν όλοι οι συντελεστές, μόνο και μόνο για να μη θεωρηθεί την επόμενη μέρα η ψήφος μου εσκεμμένη. Και ξέχασα να σας αναφέρω μια ταινία που όλοι θέλαμε να ξεχάσουμε και ποτέ δεν αναφέραμε ότι την είδαμε, το Corazones de Mujer –Οι καρδιές της γυναίκας- του/της Kiff Kosoof / Ιταλία/Μαρόκο). Άρα θεωρητικά η κόντρα για το βραβείο μεγάλου μήκους των Teddy δεν φαινόταν τόσο δραματική.
Τελευταίο βράδυ πριν την ψηφοφορία και γράφω μετανιωμένη που δεν το απόλαυσα πίνοντας μπόλικο γερμανικό ζεκτ και χορεύοντας στα τραγούδια που έπαιζε η Peaches στα decks του Swutz, ένα από τα πιο γνωστά, σχεδόν θρυλικά gay club του Βερολίνου, ένα πάρτι αφιερωμένο στα zombies και στην ταινία του Bruce LaBruce που μάζεψε πολύ κόσμο όπως και όλη την επιτροπή που ακούστηκε να λέει «πάμε να δούμε τους τρελούς» και έτσι βρέθηκαν να χαζεύουν στο πάρτι. Την επόμενη μέρα είχα ξύπνημα νωρίς και μπροστά μου μια πολύωρη συνάντηση για να ψηφίσουμε. Ήταν από τις ελάχιστες φορές που ήμουν συνεπής και συνετή αλλά τελικά άδικα έχασα την κραιπάλη αφού η ψηφοφορία δεν άξιζε να της δοθεί καμία σοβαρότητα.
Το ραντεβού και η αίθουσα συνάντησης για την ψηφοφορία ήταν στις εκδόσεις Salzgeber, ιστορικές διάσημες γερμανικές εκδόσεις, ο ιδρυτής τους ήταν και ιδρυτής των Teddy Awards. Στη επιτροπή ήμασταν σύνολο 8 άτομα, όλοι διοργανωτές queer film festival στις χώρες μας. Νέα Υόρκη, Ινδονησία, Αμβούργο, Χονγκ Κονγκ, Τελ Αβίβ, Τρανσυλβανία, Πολωνία, Αθήνα. Ισάριθμα γυναίκες και άντρες. Εκτός από τον πρόεδρο της επιτροπής, τον κατά ελάχιστα ελληνικής καταγωγής και κατά πολύ αμερικανό που είχε φανεί από τις πρώτες μέρες ότι ήταν καλός γνώστης της κινηματογραφικής βιομηχανίας, όλοι οι άλλοι ήμασταν μάλλον για πρώτη φορά εκεί και κυρίως ήμασταν τελείως αδαείς. Είχα ένα μπλοκάκι με σημειώσεις και έθεσα την πρώτη ερώτηση: «θα ήθελα να γνωρίζω, πριν ξεκινήσουμε να ψηφίζουμε, τι σημαίνει για καθένα από εσάς το queer βραβείο» αλλά η ερώτησή μου κλειδί απορρίφτηκε έντεχνα από τον πρόεδρό μας. «Θα φανεί τι σημαίνει queer βραβείο για τον καθένα μας από τις ταινίες που θα ψηφίσει». Αυτή ήταν η ατάκα του και έληξε το ζήτημα μιας και είχε μεγάλη εκτίμηση από τα υπόλοιπα ήσυχα μέλη της επιτροπής, που πραγματικά μου επιβεβαιώσανε την αρχική μου αίσθηση ότι βρίσκονταν εκεί για να περάσουν καλά. Και όμως το ερώτημα που ακόμα περιπλανιέται σε όλο το κοινό των Teddy, τι σημαίνει τελικά ένα queer prize μένει αναπάντητο και κυρίως μετά τα φετινά βραβεία φάνηκε σαν επιτακτική ανάγκη να προσδιοριστεί ξανά.
Ένα queer prize και μάλιστα το μεγαλύτερο παγκοσμίως έχει μια βαρύτητα πολιτική και αυτό ειπώθηκε και δια στόματος Wieland Speck, πρόεδρου και συνιδρυτή των Teddy Awards: «Το teddy awards αναδεικνύει την queer κουλτούρα και την ενσωματώνει στην υπόλοιπη κοινωνία», όπως ακριβώς μετά από προσπάθειες τα βραβεία Teddy υιοθετήθηκαν σαν επίσημα βραβεία της Berlinale. Το ακόμα πιο σημαντικό βρίσκεται στην λέξη «queer» που σαν όρος ξεφεύγει από το χαρούμενο και ανώδυνο του gay, είναι έντονα πολιτικός και προσδιορίζει μια πιο ανατρεπτική στάση ζωής και ύπαρξης παρά εύπεπτης και ανώδυνης συνύπαρξης με τη «νορμάλ» κοινωνία.
Τρία άτομα ψηφίσαμε Otto και προς μεγάλη έκπληξη βρέθηκαν άλλα τρία να ψηφίσουν τις βαρετές περιπέτειες της Queen Rakelas. Μου φάνηκε σαν παράλογη αναγκαστική λύση μιας και πραγματικά δεν υπήρχαν ανταγωνιστικές καλές ταινίες και για όσους δεν αντέχουν και δεν καταλαβαίνουν το σκληρό πολιτικό σινεμά του Bruce LaBruce δεν είχαν καμία άλλη λύση ψήφου. Ένας πρότεινε να μη δώσουμε καν βραβείο, πρόταση που ευτυχώς απορρίφτηκε και άρα μένανε ο πρόεδρος και ο αναποφάσιστος για να δοθεί το βραβείο. Μια περίεργη ατάκα ακούστηκε στον αέρα, κατά τη διάρκεια των επιχειρημάτων του καθενός από εμάς για το φιλμ που ψήφισε: «Δεν χρειάζεται να δώσουμε βραβείο στον Bruce LaBruce αν δεν άρεσε σε όλους, ας του δώσουμε το τιμητικό της επιτροπής». Μάτια γούρλωσαν και όχι μόνο τα δικά μου, παρεμβατική ατάκα του προέδρου. Ήταν πλέον ολοφάνερο και από τις προηγούμενες μέρες ότι τελικά ο απόηχος που έρχεται στα αυτιά του απλού κόσμου για το πώς δίνονται τα βραβεία δεν είναι ανυπόστατος. Η ιδέα που είχα, να κινηματογραφούσα την επιτροπή και το πώς πάρθηκαν οι αποφάσεις και να φτιάξω ένα ντοκιμαντέρ, είχε ναυαγήσει. Αλλά η εμπειρία που αποκόμισα θα μείνει στην καρδιά μου χαραγμένη σαν αδικία. Έντεχνοι πονηροί χειρισμοί, καλή χρήση της γλώσσας, μαθηματικοί ανούσιοι υπολογισμοί, απίστευτο μανιπουλάρισμα και τελικά ούτε το τελευταίο βραβείο της επιτροπής δεν πήρε o Otto. Αν φαίνεται από το κείμενό μου η απόλυτη συμπάθειά μου προς τον κινηματογράφο του Bruce LaBruce, θα την ενστερνιζόσασταν κι εσείς αν είχατε απέναντί σας τις υπόλοιπες τόσο απροκάλυπτα αδύναμες ταινίες. Μόνο αν υπήρχε ένα video θα μπορούσε περίτρανα να αποδείξει ότι οι δυνατοί προκλητικοί δημιουργοί έχουν και πονηρούς εχθρούς και τελικά το χειροκρότημα στην απονομή έδειξε την αλήθεια, 80% κάτω κατέβηκαν τα ντεσιμπέλ των χειροκροτημάτων όταν ανακοινώθηκε ο νικητής The Amazing Truth About Queen Raquela του Olaf de Fleur Johannesson ενώ αντίθετα σείστηκε η αίθουσα όταν απλά αναφέρθηκε ο Otto ως υποφήφιος. Θα ήταν τραγέλαφος αν τελικά δεν ήταν καν στα τρία υποψήφια φιλμ.
Πολλοί μείνανε άφωνοι, τα μέλη της άλλης επιτροπής του gay βραβείου siegessaule δεν πίστευαν ότι έγινε τέτοια τραγωδία και το Queen Raquela πήρε βραβείο, ούτε καν οι συντελεστές του δεν το πίστευαν. Εγώ στενοχωρημένη, γιατί βρισκόμουν σε μια τελετή με την υπέροχη ηθοποιό αλλά και ακτιβίστρια Tilda Swinton να κάθεται μπροστά μου, τον out & proud gay (ανοιχτά και περήφανα ομοφυλόφιλο) δήμαρχο του Βερολίνου, πολλούς ακτιβιστές και μεγαλόπνοες πολιτικές κουβέντες για την αξία του μεγαλύτερου κινηματογραφικού κουήαρ βραβείου των Teddy Awards. Παρέλαση ονομάτων που πρόσφεραν στην 7η τέχνη και στην ορατότητα του queer κινήματος και τελικά το βραβείο δόθηκε σε μια άκρως εύπεπτη ταινία για όλο το ετεροφυλόφιλο κοινό με ετεροφυλόφιλους πρωταγωνιστές, χωρίς καμία ιδιαίτερη κινηματογραφική αξία και κυρίως χωρίς καμία εμβάθυνση ούτε καν στην ζωή των τρανσέξουαλ στις Φιλιππίνες. Αλλά αν αυτό ήταν αδικία, το βραβείο για το καλύτερο ντοκιμαντέρ ξεπέρασε κάθε όριο πολιτικής συνείδησης και καταντούσε επικίνδυνο. Η ερώτηση «γιατί να δοθεί βραβείο σε ένα ντοκιμαντέρ που με το ζόρι συμμετέχει στα Teddy’s και που αν δοθεί θα βάλει σε κίνδυνο τις ζωές των κοριτσιών της Τεχεράνης;» είχε μια απάντηση «κινηματογραφικά ήταν άξιο (και αυτό είναι σωστό) και όσο για τις κοπέλες ας το σκεφτούν οι σκηνοθέτες. Η δική μας δουλειά μας είναι να ψηφίσουμε τι μας άρεσε». Φυσικά τους είπα τότε ότι και τον πόλεμο στο Ιράκ ας τον σκεφτούν οι Ιρακινοί, τα παιδιά που πεθαίνουν από την πείνα ας τα σκεφτούν οι μανάδες τους και οι άνθρωποι που πεθαίνουν από aids ας το σκεφτόντουσαν πριν κάνουν σεξ και ήμουνα έτοιμη να μουντζώσω αν ήξεραν τι σημαίνει η ελληνική μούντζα. Εκεί ήταν και η στιγμή του απόλυτου εκνευρισμού μου. Ίδρωσαν τα χέρια μου, βούρκωσα, υψώθηκε το αίσθημα της ευθύνης, της πολιτικής μου ύπαρξης και ζωής τόσων χρόνων. «Πώς μπορείς να βαφτίζεις κάτι queer όταν το ίδιο δεν το επιθυμεί;» Ακτιβιστής είναι αυτός που δρα για να ανοίξει δρόμο και να βοηθήσει ανθρώπους να σταθούν στα πόδια τους, όχι αυτός που βάζει επικίνδυνες ταμπέλες με το ζόρι. Όταν στην απονομή των βραβείων όλη η ομάδα γυναικών ποδόσφαιρου του Kreuzberg έφτασε στη σκηνή και όλα αυτά τα κοριτσάκια που κανένα δεν λέει ότι είναι λεσβία, γιατί ίσως κανένα να μην είναι λεσβία, χαιρόντουσαν και καλά έκαναν, θεωρώ ντροπή μου που δεν βρήκα το θάρρος να φωνάξω: «Φέρτε τις ιρανές κοπέλες εδώ πάνω και αφήστε τα βραβεία και τις τελετές». Ρώτησα την επιτροπή: «Οι γονείς σας το ξέρουν ότι είστε gay;» και φυσικά μου είπαν τι άσχετη ερώτηση είναι αυτή. Τους ρώτησα πώς μπορούν και ψηφίζουν μια χλιαρή ταινία για ένα ladyboy που τουλάχιστον στις Φιλιππίνες μπορεί να κρατήσει τον πούτσο του, αλλά δεν δίνουν ένα βραβείο για το συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ της Τεχεράνης που ωθεί συνανθρώπους μας να αλλάξουν φύλο χωρίς την θέληση τους, και άκουσα τότε την απάντηση «Ήταν πολύ συγκινητική σκηνή όταν η queen raquela περίμενε τα αποτελέσματα των εξετάσεων για aids και φοβόταν ότι δεν θα μπορούσε να πάει στο Παρίσι που ήταν το όνειρο της ζωής της». Όταν ρώτησα τι κατάλαβαν από την ταινία του Bruce LaBruce είπαν ότι δεν είχε όσο σεξ είχαν οι προηγούμενες, και τότε άνοιξα ένα μπουκάλι μπύρα και σηκώθηκα κι έφυγα γιατί ένιωθα ότι βρίσκομαι στο θέατρο του παραλόγου.
Στην απονομή, μια ευχάριστη έκπληξη, ήρθε και κάθισε δίπλα μου η επιτηρήτρια της επιτροπής και της είπα «Είμαι σίγουρη ότι κάθεσαι δίπλα μου για να μην σηκωθώ και μιλήσω» και μου απάντησε «Κάθομαι δίπλα σου για να βεβαιωθώ ότι θα σηκωθείς και θα μιλήσεις» αλλά δεν βρήκα το θάρρος να το κάνω και ακόμα το χρεώνω πολύ στον εαυτό μου. Ντράπηκα να διακόψω την τελετή, να πεταχτώ και να φωνάξω, ένιωσα ότι με πρόδωσα όπως και πολύ κόσμο που πίστευε σε εμένα και που περίμενε μετά τον ντόρο που είχε γίνει να σηκωθώ και να μιλήσω.
Τα βραβεία δόθηκαν, εγώ έζησα μια συγκλονιστική εμπειρία που ακόμα την επεξεργάζομαι και φυσικά όσο επώδυνη και να ήταν έμαθα τόσα πολλά, γνώρισα τόσο κόσμο, είδα τόσες ταινίες, που όλα αυτά είναι αρκετά για να ευχαριστήσω τα Teddy Awards για την μοναδική ευκαιρία. Νιώθω ότι σε όλο τον κόσμο και σε όλες τις χώρες ο τίτλος gay, δυστυχώς, εκτός από σεξουαλική ταυτότητα δεν σημαίνει τίποτα παραπάνω. Οι ίδιες πολιτικές διαφωνίες θα εμφανίζονται σε κάθε φεστιβάλ, σε κάθε pride, σε κάθε συνεύρεση. Εύχομαι μόνο να βρεθούν άνθρωποι με περισσότερο θάρρος ώστε να διακόψουν την τελετή και να πούνε δυνατά τη γνώμη τους. Όλο το Βερολίνο ακόμα βουίζει από τον θόρυβο που προκάλεσα και είναι ίσως το μόνο που με καθησυχάζει ότι κάτι πρόσφερα.
Ήδη παθιασμένα πίσω στην Αθήνα έχουμε ξεκινήσει και δουλεύουμε για το 2ο Athens Gay & Lesbian Film Festival και θα προσπαθήσω φέτος να φέρω όσες περισσότερες καλές queer ταινίες μπορέσω ώστε να ανοίξουμε και στην πόλη μας τέτοιες κουβέντες. Προς το παρόν έχω υποσχεθεί στον εαυτό μου ότι εκτός από βραβείο κοινού, δεν θα βάλω ποτέ επιτροπή να βραβεύσει ταινίες στο Athens gay & lesbian film festival γιατί δεν ξέρω πλέον αν υπάρχουν «σωστά» κριτήρια για να διαλέξεις ποια άτομα θα απαρτίζουν την επιτροπή.
Στη φετινή απονομή δόθηκε η ευκαιρία σε πολλούς ετεροφυλόφιλους ανθρώπους ν’ ανεβούν στη σκηνή και να πάρουν ένα queer βραβείο κι αυτό εμένα με πλήγωσε. Δεν είναι ρατσισμός, αλλά αν τα μοναδικά queer βραβεία δεν πάνε σε ανθρώπους ταγμένους και δυνατούς συνεχιστές και υποστηρικτές του queer κινήματος, αναρωτιέμαι ποια βραβεία τελικά θα πάρουν ποτέ αυτοί οι άνθρωποι;
Τουλάχιστον έχω να θυμάμαι τα εκκωφαντικά χειροκροτήματα στην πρεμιέρα του Bruce LaBruce, όταν μια κοπέλα από το κοινό τον ρώτησε αν οι ετεροφυλόφιλοι μπορεί να είναι επαναστάτες και εκείνος απάντησε «Τoo late for that, no time left». Θα δείτε την ταινία και θα καταλάβετε!
Μαρία Cyber, Φεβρουάριος 2008
