Η ΕΚΘΕΣΗ «ΣΤΗΝ ΚΟΨΗ ΤΟΥ ΜΑΤΙΟΥ» ΤΟΥ Κ. ΓΙΑΝΝΑΡΗ
Για τους πεθαμένους εραστές και φίλους
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΟΥΖΑΚΗ
Ο Κωνσταντίνος Γιάνναρης είναι πασίγνωστος, διεθνώς, ως κινηματογραφιστής. Φέτος το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Ντένης Ζαχαρόπουλος και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης διοργάνωσαν την πρώτη εικαστική έκθεση του δημιουργού των ταινιών «Από την άκρη της πόλης», «Δεκαπενταύγουστος» και «Ομηρος».
Μετά την παρουσίασή της στη Θεσσαλονίκη η έκθεση «Στην κόψη του ματιού» παρουσιάζεται από σήμερα μέχρι και τις 22 Μαρτίου στην Αθήνα στο Μουσείο Αλεξ Μυλωνά-Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Πλ. Αγ. Ασωμάτων 5, Θησείο). Εκτός από τις μικρού μήκους ταινίες του αποκαλύπτει την αντισυμβατική και αιχμηρή ματιά του σκηνοθέτη μέσα από αποσπάσματα πειραματικών βίντεο, φωτογραφίες και εγκαταστάσεις.
«Ο,τι έχω κάνει, συνδέεται με τα συναισθήματά μου. Το αίσθημα προηγείται από τη σύλληψη της ιδέας. Με απωθεί όμως ο φτηνός συναισθηματισμός» λέει ο Κωνσταντίνος Γιάνναρης
Στις 5 Φεβρουαρίου κάνει πρεμιέρα στο «Θέατρο Χώρα» και το έργο του Γερμανού Μάριους φον Μάγενμπουργκ «Ελντοράντο» με τους Θάνο Σαμαρά, Διώνη Κουρτάκη και Γιώτα Φέστα, που σκηνοθετεί ο Κωνσταντίνος Γιάνναρης, ενώ το ερχόμενο φθινόπωρο ξεκινά γυρίσματα για τη νέα του ταινία.
Η έκθεση επικεντρώνεται στη δεκαετία του '80, στα χρόνια που ζήσατε στο Λονδίνο. Επιπλέον είναι κι ένας αποχαιρετισμός, ένας φόρος τιμής σε πρόσωπα αγαπημένα και στους νεκρούς σας...
«Αναφέρεται στα χρόνια του Λονδίνου, σ' ένα μέρος της πρώιμης δουλειάς μου πριν γίνω κινηματογραφιστής. Περιστρέφεται γύρω από τον Ζαν Ζενέ, που αποτέλεσε την αφορμή και της πρώτης super 8 ταινίας μου, "Ο Ζαν Ζενέ είναι νεκρός". Γενικότερα η έκθεση συνδέεται με το δίπολο έρωτας-θάνατος. Οι περισσότεροι φίλοι μου στις φωτογραφίες πέθαναν από τη μεγάλη επιδημία του AIDS. Ηταν το σόι μου, η οικογένειά μου. Και η έκθεση είναι ένα χρέος σε αυτούς. Αν και είναι σοκαριστικό να μιλάς στην Ελλάδα για τους πεθαμένους εραστές σου...»
Η έκθεση λειτουργεί και σαν γιγαντιαία αυτοβιογραφική εγκατάσταση του σκηνοθέτη
Ο έρωτας και ο θάνατος διατρέχει και όλο το κινηματογραφικό έργο σας.
«Στην έκθεση της Αθήνας φαίνεται ξεκάθαρα αυτή η κατεύθυνση: από τη μελαγχολία περνάς στον ερωτισμό και από τη χαρά και την αγάπη στο θάνατο. Υπάρχουν όμως και προσωπικές, οικογενειακές στιγμές από την Ελλάδα, κάποιες αρκετά οδυνηρές. Το φίλμ "Η Ελένη παντρεύεται σήμερα" αναφέρεται στην ξαδέλφη μου, που πέθανε από λευχαιμία την ημέρα του γάμου της».
Πώς σας ήρθε η ιδέα να κινηματογραφίσετε την κηδεία της;
«Η Ελένη αρρώστησε βαριά λίγες μέρες πριν από τον γάμο της και την ημέρα του γάμου της πέθανε. Το φιλμ γυρίστηκε από μένα, τον πατέρα μου κι έναν θείο μου. Υστερα από αρκετά χρόνια βρήκα το υλικό και το μόνταρα ως αφιέρωμα στη μνήμη της. Στη Σπάρτη, όπως και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, οι παραδόσεις είναι πολύ ισχυρές. Οταν πεθάνει ένα νέο κορίτσι χωρίς να έχει παντρευτεί, το κηδεύουν με το νυφικό. Γι' αυτό έβαλα στην ταινία και τη φωνή της Ειρήνης Παπά να τραγουδά τη "Νεραντζούλα", ένα δημοτικό τραγούδι που αναφέρεται σε στιγμές χαράς όπως είναι ο γάμος και σε στιγμές απόλυτης λύπης όπως ο θάνατος. Παλιότερα στην Ελλάδα αλλά και στη βικτοριανή Αγγλία υπήρχε η παράδοση να "τραβούν" και την τελευταία φωτογραφία του νεκρού».
Οι περισσότερες εικόνες σας, συχνά και στις ταινίες μυθοπλασίας, έχουν την ορμητική δύναμη της ζωής...
«Ο,τι έχω κάνει, συνδέεται με τα συναισθήματά μου. Το αίσθημα προηγείται από τη σύλληψη της ιδέας. Ελπίζω το αποτέλεσμα να μην είναι δακρύβρεχτο. Με απωθεί ο φτηνός συναισθηματισμός».
Παρά τις δραματικές αναφορές της, η έκθεση έχει και μια ανάλαφρη, ειρωνική διάσταση.
«Ναι. Γράφω, για παράδειγμα, κάτω από τη φωτογραφία ενός φίλου μου: "Ο Τόμπι δεν έγινε ποτέ ποπ σταρ". Ο Τόμπι δεν έγινε ποπ σταρ επειδή πέθανε, όπως και ο Πέδρο και πολλοί άλλοι».
Φωτογραφία φαντάρου από τη Σάμο του 1989, όπου ο Κ. Γιάνναρης υπηρετούσε τη θητεία του
Η έκθεση δίνει την αίσθηση μιας γιγαντιαίας αυτοβιογραφικής εγκατάστασης.
«Διαπραγματεύεται τον έρωτα με τον τρόπο του Ζαν Ζενέ, που έλεγε ότι κάποιος είναι εγκλωβισμένος στην αγάπη όπως εγκλωβίζεται στον πάγο, στο φόβο και στη λάσπη. Ο Ζενέ παρουσιάζει τον έρωτα, το θάνατο και την αρρώστια ως φυλακή. Ο έρωτας, ως τόπος φυλακής στον Ζενέ, έχει και μια κυριολεκτική σημασία. Οταν μιλά για έγκλειστους αναφέρεται σε κρατούμενους, σε παραβατικούς. Το μόνο που έχουν στην απομόνωσή τους είναι η επαφή του σώματός τους μ' ένα άλλο σώμα. Αυτό μ' ενδιέφερε και ως μεταφορά για την επιδημία του AIDS, που είναι μια αόρατη φυλακή μέσα στο κύτταρο και το αίμα σου».
Το ενδιαφέρον των καλλιτεχνών για το σώμα ενισχύθηκε από την επιδημία του AIDS.
«Ξεκίνησε η μεγάλη συζήτηση για την πολιτική του σώματος (Body Politics). Να σας πω τι ήταν για μένα η επιδημία; Στο επίπεδο του δικού μου σώματος ήρθε η αντεπανάσταση, ο "Thermidor". Ολοι χρεοκοπήσαμε πολιτικά τη δεκαετία του '80, το μόνο καλό που συνέβη ήταν η κατάρρευση των σταλινικών καθεστώτων. Και ξαφνικά έρχεται και μια βιολογική απειλή που τρίβει το αλάτι στην πληγή και σου λέει: δεν καταρρέει μόνο η κοινωνία, αλλά καταρρέεις κι εσύ ως σώμα, ως άτομο, ως ύπαρξη. Μόνο η διαφήμιση διατηρεί ακόμα την ιδέα του σώματος σαν κάτι μη προβληματικό και όμορφο. Στον εικαστικό και στον κινηματογραφικό χώρο το σώμα αποδομείται, θεωρείται πια και πηγή αρρώστιας, δυσαρέσκειας και μελαγχολίας». *
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 23/01/2009
