Barbara Hammer: Lesbian Whale: Early Drawings and Paintings

Barbara Hammer: Lesbian Whale: Early Drawings and Paintings

Η Barbara Hammer είναι ένας θρύλος στο queer, φεμινιστικό και πειραματικό κινηματογράφο. Την δεκαετία του ’70, ήταν η πρώτη λεσβία φεμινίστρια που γύριζε ταινίες που υμνούσαν ανοιχτά την λεσβιακή σεξουαλικότητα. Την δεκαετία του ’80 οι ταινίες της εμπνεύστηκαν από τον στρουκτουραλισμό και χρησιμοποιούσε μπογιές, animation και οπτικούς σαρωτές για να διερευνήσει ιδέες γύρω από την προσωποποίηση της θέασης.

Την δεκαετία του ’90, βοήθησε στην δημιουργία των δοκιμιακών ταινιών, μια προσπάθεια να παράγει μια γενεαλογία επιβίωσης κατά την ραγδαία άνοδο των πολιτικών ταυτότητας. Η δουλειά της σκιαγράφησε σημαντικές queer φιγούρες που “ξεχάστηκαν” από την ιστορία: Willa Cather, Alice Austen, Hannah Höch, κ.ά.

Το ταξίδι της Hammer στην καταπιεσμένη queer ιστορία έχει δημιουργήσει ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους. Οι πρωταγωνίστριες αυτών των ντοκιμαντέρ είναι κυρίως λεσβίες από τις αρχές του 20ου αιώνα, των οποίων οι βιογραφίες δεν αναφέρουν την σεξουαλικότητά τους.

Το “Lover Other: The Story of Claude Cahun and Marcel Moore (2006)”, για παράδειγμα είναι ένα συγκινητικό πορτραίτο αυτών των δύο γυναικών-ζευγάρι, της επαγγελματικής και της ερωτικής τους σχέσης. Η τελευταία ταινία της Hammer “Welcome to This House, a Film on Elizabeth Bishop (2015)”, είναι ένα κινηματογραφικό ταξίδι που ακολουθεί τη ζωή της ποιήτριας από τη θλιβερή της παιδική ηλικία μέχρι την δεκαετή σχέση της με την αρχιτέκτονα Maria Carlota Costallat de Macedo Soares. Συνοπτική αλλά και σπαραχτική, η ταινία έρχεται σε κόντρα με τις επικρατούσες αντιλήψεις και καταχωρήσεις για τη ζωή της Bishop που αγνοούν αυτές τις σχέσεις και την επιρροή που είχαν στη δουλειά της.

Με αφορμή την έκθεσή της, “Lesbian Whale: Early Drawings and Paintings,” το The Paris Review μίλησε με την Hammer.

Πολλές από τις γυναίκες-καλλιτέχνιδες για τις οποίες έχετε γυρίσει ταινίες—Claude Cahun, Willa Cather, Elizabeth Bishop— είναι πριν από την εποχή σας. Υπάρχει από μέρους σας κάποιος σκοπός για να δημιουργήσετε ένα αρχείο για τις μελλοντικές γενιές; Ίσως ένα αρχείο το οποίο είχατε στερηθεί εσείς; Η γενιά σας δεν είχε πρόσβαση στην πληροφόρηση για τις λεσβίες γυναίκες πρότυπα, με ελάχιστες εξαιρέσεις.

Τα πρότυπα μου ήταν άντρες καλλιτέχνες, για τους οποίους έμαθα διαβάζοντας τις βιογραφίες τους. Είναι ένας μοναδικός τρόπος να «σπουδάσεις τέχνη» έτσι, διαβάζοντας για τις επιλογές που έκαναν στη ζωή τους, καλλιτέχνες όπως οι Βίνσεντ βαν Γκογκ ή ο Εμίλ Γκωγκέν. Επανακαθόριζα τη ζωή μου στα 27 με 30 μου και ήταν αξιοσημείωτο για μένα που αυτοί οι καλλιτέχνες που θαύμαζα πήραν μεγάλα κοινωνικά ρίσκα. Ο Γκωγκέν άφησε την οικογένειά του και παραιτήθηκε από μια καλή δουλειά. Σκέφτηκα ότι κι εγώ θα μπορούσα να το κάνω αυτό, απλά με ένα διαφορετικό τρόπο. Εγκατέλειψα τον άντρα μου τον Απρίλιο του 1970 και έκανα coming out τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς. Δεν ήξερα τότε ότι με έλκυαν γυναίκες. Ο Βιτγκενστάιν δεν ήταν, που είχε πει: «Τα όρια της γλώσσας είναι τα όρια του ανθρώπινου μυαλού. Όσα ξέρω είναι αυτά για τα οποία έχω λέξεις». Δεν είχα καν ακούσει τη λέξη «λεσβία» πριν από εκείνο το καλοκαίρι. Όταν έκανα το coming out μου και ξεκίνησα την αναζήτηση για ιστορικά πρότυπα, βρήκα πολλές συγκαλύψεις και δυσδιάκριτες βιογραφικές υποθέσεις. Όταν ξεκίνησα να περνάω χρόνο στα ιστορικά αρχεία, μου είχαν πει προγενέστεροί μου να μην αναφέρω ότι είμαι γκέι κι ότι ψάχνω για γκέι στοιχεία στις ζωές τους. Έκανα αυτές τις ταινίες γιατί πίστευα ότι οι λεσβίες καλλιτέχνιδες χρειάζονταν ένα καλλιτεχνικό υπόβαθρο, κι αυτό υπήρχε αν κάποιος έψαχνε αρκετά.

Barbara Hammer: Lesbian Whale: Early Drawings and Paintings

Τα έργα σας στο “Lesbian Whale” αντιπροσωπεύουν μια σημαντική στιγμή στη ζωή σας. Αποφασίσατε να εγκαταλείψετε τον άντρα σας, να κάνετε το coming out σας και να ασχοληθείτε με τον κινηματογράφο την ίδια περίοδο. Πολύ σημαντικές αποφάσεις για μια γυναίκα την δεκαετία του ’60. Πως ήταν αυτή η εμπειρία;

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60, προσπαθούσα να αυτοπροσδιοριστώ ως καλλιτέχνιδα. Παρόλο που γύρισα τον κόσμο με ένα σκουτεράκι Lambretta και έχτισα ένα σπίτι από το μηδέν με τον άντρα που παντρεύτηκα την επόμενη ημέρα της αποφοίτησης από το πανεπιστήμιο UCLA—ήμουν ένα παιδί των λευκών φραχτών της δεκαετίας του ‘50—ήξερα ότι μέσα μου κρυβόταν κάτι που ήθελα να εκφράσω, και αυτό δεν μπορούσε να γαλουχηθεί από την οικιακή εργασία ούτε από τη διδασκαλία. Έκανα μαθήματα ζωγραφικής με τον William Morehouse στο κολλέγιο Sonoma. Ήταν ο πρώτος άνθρωπος που με είδε ως καλλιτέχνιδα, αλλά παραλίγο να μου καταστρέψει κι αυτή την ταυτότητά μου όταν με προσέγγισε ερωτικά. Προετοιμαζόμουν να εγκαταλείψω τον άντρα μου τότε, όχι επειδή ήμουν λεσβία—δεν ήξερα καν τι σήμαινε αυτό τότε.

Αυτές οι εντάσεις φαίνονται στα έργα σας. Με μια πρώτη ματιά, κάποιος προσέχει τα έντονα χρώματα και τις εύθυμες γραμμές που προσδίδουν στα πρώτα σας έργα μια παιχνιδιάρικη διάθεση. Αν κάποιος τα παρατηρήσει πιο πολύ όμως, θα δει κάτι σκοτεινό στα πρόσωπα των πορτραίτων σας.

Νομίζω ότι η χαρά που παρατηρήσατε είναι από την χαρά των συνδυασμών των χρωμάτων. Η ελευθερία να μπορείς να τα αποτυπώσεις αυτά στο χαρτί, ακόμη και την σκόνη από ένα άδειο πλυντήριο ρούχων, αφού έχεις αδειάσει τα ρούχα. Βρήκα σε μια σελίδα από το σημειωματάριο μου του 1969, ίνες υφάσματος. Και ναι, τα πορτραίτα του εαυτού μου, όντως φανερώνουν τη δυσκολία μου να εξελιχθώ από μια απλή νοικοκυρά σε μια λεσβία καλλιτέχνιδα.

Η ταινία που γυρίσατε για την έκθεση “Lesbian Whale” χρησιμοποιεί πολλά από αυτά τα σκίτσα από τα σημειωματάριά σας, και φαντάζουν λες και συνθέτουν αυτές τις εντάσεις.

Από τα τέλη της δεκαετίας του ’60, έχω κρατήσει ένα οργανωμένο αρχείο της συγγραφής μου, των σκίτσων μου, των γραμμάτων μου κ.ο.κ. Έβαλα την βοηθό μου να τα σκανάρει όλα και κάναμε animation σε μερικά από αυτά. Ήμουν περίεργη. Ήθελα να ακούσω τα σχόλια των νεαρών queer καλλιτεχνών που περνάγανε από το στούντιό μου όταν τους έδειχνα αυτά τα animation. Έτσι απλά άνοιξα τα μικρόφωνα και τους άφησα μόνους τους, και το soundtrack δημιουργήθηκε από όλες αυτές τις φωνές, και δημιουργήθηκε μια δια-γενεαλογική animated ταινία.

Barbara Hammer: Lesbian Whale: Early Drawings and Paintings

Πως επιλέγετε τα θέματα σας;

Ιδέες, θέματα, θεματολογίες, όλα αυτά είναι πιθανά σενάρια και τα διερευνώ. Το “Welcome to This House” ξεκίνησε ως ένα αρχιτεκτονικό κόνσεπτ. Έκανα ένα residency στο Cape Cod Modern House Trust, και είχα μια εβδομάδα να κινηματογραφήσω μέσα σε ένα σπίτι της δεκαετίας του ’70. Πριν από λίγα χρόνια έμεινα για ένα μήνα σε μια παράγκα φτιαγμένη από πεταμένα ξύλα. Ο χώρος στον οποίο μένουμε και δουλεύουμε επηρεάζει την τέχνη μας και ήθελα να δείξω αυτή την αντίθεση. Τράβηξα 60 λεπτά υλικό σε αυτό το μοντέρνο σπίτι, αλλά για να καταλάβω την αρχιτεκτονική και το τοπίο, χρειαζόμουν μια ανθρώπινη φιγούρα. Είχα μάθει ότι η Elizabeth Bishop είχε περάσει το καλοκαίρι της ως έφηβη σε μια κατασκήνωση κοντά στο σπίτι όπου βρισκόμουν. Αυτό ήταν! Κατέληξα να επισκέπτομαι και να κινηματογραφώ τα σπίτια στα οποία έμεινε σε όλο τον κόσμο – στη Nova Scotia, στο Key West, στη Βραζιλία, στη Βοστώνη, στο Cambridge.

Το αρχειακό υλικό είναι κάτι που βλέπουμε σε όλα σας τα έργα, ειδικά στις ταινίες σας. Υπήρχαν κάποιες επιρροές που σας βοήθησαν να το χειριστείτε έτσι όπως το χειριστήκατε;

Το “Nitrate Kisses”, από το 1992, ήταν η πρώτη μου μεγάλου μήκους δοκιμιακή ταινία. Όταν την γύριζα δεν ήξερα ότι θα ήταν μια δοκιμιακή ταινία. Δεν υπήρχαν τότε βιβλία για αυτό το θέμα και δεν ήταν της μόδας τότε στα ντοκιμαντέρ, όχι όπως είναι σήμερα. Είχα μόνο κάποια σκόρπια κομμάτια από gay/lesbian/bi/trans/asexual ιστορικό υλικό που μπορούσα να χρησιμοποιήσω. Συνειδητοποίησα ότι μπορούσα να τα επεκτείνω, να τα διακόψω, να τα υμνήσω και μέσα σε αυτό το μοντάζ να δημιουργήσω ένα νόημα, να κάνω μια ταινία. Είχα διαβάσει μια εργασία του Walter Benjamin και με εξέφραζε πάρα πολύ η άποψη του ότι: «η σκέψη δεν προδιαθέτει μόνο την ροή των σκέψεων αλλά και τη διακοπή τους».
Μέχρι το 1979 είχα βαρεθεί να δείχνω τις ταινίες μου σε ένα παθητικό κοινό. Σκέφτηκα: Πως γίνεται να κάνουν πολιτικές επιλογές αν δεν είναι ενεργοί; Για να τους σηκώσω από τα καθίσματά τους, έκανα μια ταινία που λεγόταν “Available Space” όπου γινόταν η προβολή της από ένα τραπέζι με τροχούς που γύριζε μέσα στο χώρο. Το κοινό έπρεπε να μετακινηθεί για να δει την ταινία. Μετά από 13 χρόνια, ήθελα να αφυπνίσω τα μυαλά των θεατών, και αυτή η μορφή κολάζ δούλεψε τέλεια.

Barbara Hammer: Lesbian Whale: Early Drawings and Paintings

Το κολάζ είναι κάτι που χρησιμοποιείτε συχνά στα έργα σας, ειδικά στις ταινίες μικρού μήκους που γυρίζατε τη δεκαετία του ’80, όπου χρησιμοποιείτε αφαιρετικές εικόνες με γρήγορο μοντάζ. Αυτά τα έργα ξεχωρίζουν για την απουσία των ανθρώπων, αλλά παρόλα αυτά ξεχειλίζουν από ευαισθησία.

Εκείνη την περίοδο διάβαζα αρκετό Jung, για την πολλαπλή νοημοσύνη (γλωσσική, λογική, μουσική…). Εγώ ήξερα ότι στη δική μου ιεραρχία αυτό που επικρατούσε ήταν το συναίσθημα και η αφή. Τα μάτια μου ήταν άμεσα συνδεδεμένα με την αφή μου. Στο “Dyketactics”, μια από τις πρώτες μου ταινίες, υπάρχουν 110 εικόνες μέσα σε 4 λεπτά, και κάθε εικόνα απεικονίζει με κάποιο τρόπο την αφή. Διαβάζοντας το βιβλίο της Ashley Montagu “Touching” το 1971—ήταν και το μόνο βιβλίο που βρήκα τότε για την αφή—έμαθα ότι η περιοχή του εγκεφάλου που συνδέεται με την αφή, είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από αυτή για την όραση ή την ακοή. Ήθελα το κοινό να νιώσει ότι το αγκαλιάζουν, να νιώσουν τα χέρια τους ή τα κορμιά τους να κινούνται στην οθόνη. Ήθελα να νιώσουν στα κορμιά τους ότι έβλεπαν στην οθόνη.

Αποδοχή
Χρησιμοποιώντας τη σελίδα αυτή, συναινείτε στη χρήση cookies. Περισσότερα...