Ομοφυλοφιλία: Μια Παγκόσμια Ιστορία

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΥΡΟΣ

Επιμελητής: ROBERT ALDRICH
Τίτλος: ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ. ΜΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ
Τίτλος πρωτοτύπου: GAY LIFE AND CULTURE; A WORLD HISTORY
Μετάφραση: ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΜΗΛΙΩΡΗ

Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΜΙΑΣ «ΚΡΥΦΗΣ» ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, υπήρχαν ανέκαθεν άνδρες και γυναίκες που αισθάνθηκαν συναισθηματική και σωματική έλξη για άτομα του ίδιου φύλου. Η ιστορία τους, που για πολλά χρόνια είχε λησμονηθεί, αγνοηθεί ή ξαναγραφτεί από την αρχή, βρίσκεται τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο μιας εξαιρετικά παραγωγικής ερευνητικής δραστηριότητας. Το συλλογικό έργο Ομοφυλοφιλία. Μια παγκόσμια ιστορία εκκινεί από τα συμπεράσματα αυτών των ερευνών για να ανασυστήσει μια ιστορία η οποία θα μπορούσε, μέχρι πρόσφατα, να χαρακτηριστεί «κρυφή»• μια ιστορία που εδώ καταγράφεται με γλαφυρότητα, μέσα από μια αφήγηση που ενθαρρύνει τον αναστοχασμό.

Σε αυτό το βιβλίο, που καλύπτει εξαιρετικά ευρύ χρονολογικό και γεωγραφικό φάσμα, ιστορικοί από πανεπιστήμια εννέα διαφορετικών χωρών μελετούν τις σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου διαμέσου των αιώνων, καταγράφοντας τις μεταβολές των αντιλήψεων για την ομοφυλοφιλία, καθώς και τη σταδιακή ανάδυση των εννοιών της ομοφυλόφιλης ταυτότητας και της υποκειμενικότητας. Ξεκινώντας από την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη και φτάνοντας μέχρι τη σύγχρονη εποχή, εξετάζει ζητήματα όπως τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, το έιτζ και η νομική κατοχύρωση των ομοφυλόφιλων ζευγαριών. Παράλληλα μελετά και άλλες κουλτούρες, εκτός της σφαίρας του δυτικού πολιτισμού, αναδεικνύοντας έτσι την ποικιλομορφία των σχέσεων μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου, όπως αυτές διαμορφώθηκαν ανά τους αιώνες σε όλο τον κόσμο.

Το Ομοφυλοφιλία. Μια παγκόσμια ιστορία είναι το μόνο έργο που προσφέρει μια ολοκληρωμένη επισκόπηση της μακράς ιστορίας μέσα από την οποία αναδύθηκε η σημερινή ομοφυλόφιλη κουλτούρα. Με 253 εικόνες, 127 έγχρωμες.

Περιλαμβάνονται τα εξής κεφάλαια:

1. Ομοφυλοφιλική και λεσβιακή ιστορία
2. Η ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα και τη Ρώμη
3. Ο Μεσαίωνας
4. Πρώιμοι νεότεροι χρόνοι στην Ευρώπη, 1400-1700
5. Η ανδρική ομοφυλοφιλία την εποχή του Διαφωτισμού και της Επανάστασης, 1680-1850
6. Λεσβίες κατά τους πρώιμους νεότερους χρόνους στην Ευρώπη, 1500-1800
7. Η αμερικανική ήπειρος: από τους αποικιακούς χρόνους έως τον 20ό αιώνα
8. Η εποχή της ομοφυλοφιλίας 1870-1940
9. Δημόσιες σφαίρες και πολιτικές της ομοφυλοφιλίας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
10. Ομόφυλη αγάπη των γυναικών στον νεότερο κόσμο
11. Ανακαλύπτοντας την ομοφυλοφιλία: διαπολιτισμικές συγκρίσεις και η ιστορία της σεξουαλικότητας
12. Η ομοφυλοφιλία στη Μέση Ανατολή και στη Bόρεια Αφρική
13. Σεξουαλική επιθυμία και σχέσεις ομόφυλης οικειότητας στην Ασία
14. Ο κόσμος των ομοφυλοφίλων: Από το 1980 μέχρι σήμερα

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗ
Ο Robert Aldrich είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϋ. Έχει επιμεληθεί αρκετούς συλλογικούς τόμους στον τομέα των αυστραλιανών ομοφυλοφιλικών και λεσβιακών σπουδών.

ΚΡΙΤΙΚΕΣ

«Περιλαμβάνει όλες τις πτυχές και τις αποχρώσεις ενός περίπλοκου θέματος. Ένα βιβλίο γραμμένο με τρόπο επιστημονικό αλλά ταυτόχρονα απολαυστικό».
Financial Times

«Δεν υπάρχει ούτε μία βαρετή σελίδα παρά τη σχολαστική τεκμηρίωση».
Echo Magazine

«Η πλούσια εικονογράφηση συμπληρώνει θαυμάσια τα κείμενα ενός ιδιαίτερα προσεγμένου βιβλίου».
The Times Literary Supplement

«Πλήρης καταγραφή της αντίληψής μας για τη θέση της ομοφυλοφιλίας στην παγκόσμια ιστορία».
The Guardian


Robert Aldrich (επιμ.)

Ομοφυλοφιλία, μια παγκόσμια ιστορία

μτφρ.: Μαργαρίτα Μηλιώρη,

εκδόσεις Πάπυρος, σ. 384, 48 ευρώ

Η ομοφυλοφιλία είναι τόσο παλιά όσο και η ύπαρξη του ανθρώπου. Τεκμηριώνεται μέσα στις γραπτές πηγές και στην καλλιτεχνική έκφραση όταν ξεκινά η γενικότερη καταγραφή των πολιτισμών σε κείμενα και απεικονίσεις της τέχνης. Επειδή η καταγραφή μιας παγκόσμιας ιστορίας είναι πάντα πολύ φιλόδοξη, πολλοί συνεργάτες κλήθηκαν να γράψουν για θέματα της ειδικότητάς τους. Ο επιμελητής της έκδοσης Robert Aldrich είναι καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ και οι περισσότεροι από τους συγγραφείς των υπόλοιπων άρθρων είναι καθηγητές ή μελετητές σε διάφορα πανεπιστήμια (Αμερικής, Ευρώπης και Αυστραλίας). Πιθανώς αυτή η κατανομή των συγγραφέων εκφράζει και τη βαρύτητα που δίνει σήμερα ο δυτικός κόσμος στη διερεύνηση του τρόπου διαμόρφωσης της έμφυλης ταυτότητας και του σεξουαλικού προσανατολισμού των ανθρώπων.

Η αρχαία Ελλάδα και η Ρώμη έχουν πάντα εξέχουσα παρουσία και σ' αυτού του τύπου τις μελέτες, γιατί υπάρχει πλήθος γραπτών κειμένων αλλά και εικονιστικών αναπαραστάσεων που αποδεικνύουν την ύπαρξη της ομοφυλοφιλίας στους αρχαίους χρόνους. Ο C. Hupperts τονίζει πως: «η ελληνική μυθολογία λειτουργούσε σαν καθρέφτης: πάνω του οι Ελληνες πρόβαλλαν τις δικές τους σεξουαλικές επιθυμίες, ενώ στις αναπαραστάσεις του αναγνώριζαν τον ίδιο τους τον εαυτό». Ο μύθος, για παράδειγμα, της αρπαγής του Γανυμήδη από τον Δία θεωρείται ένας από τους πλέον διαχρονικούς της ομοφυλόφιλης αγάπης. Οι μύθοι ήταν διαδεδομένοι σε όλες τις ελληνικές πόλεις-κράτη κι έτσι έχουμε απεικονίσεις αγγείων τόσο για τους θεούς όσο και για την καθημερινή ζωή. Τόσο στα κλασικά κείμενα της αρχαιότητας, όπως στο «Συμπόσιο» του Πλάτωνα, που κατά τον συγγραφέα λειτουργεί ως υπερασπιστικός λόγος της ομοφυλόφιλης αγάπης, όσο και στις κωμωδίες του Αριστοφάνη, στη λυρική ποίηση και στα ιστορικά κείμενα έχουμε πλήθος αναφορών. Τα περισσότερα αφορούν την αντρική ομοφυλοφιλία διότι για τη γυναικεία οι γνώσεις μας είναι πολύ περιορισμένες, πλην εξαιρέσεων (Σαπφώ). Η ρωμαϊκή στάση ήταν αρκετά διαφορετική από αυτή των αρχαίων Ελλήνων. Παρότι στη γραμματεία υπάρχουν πάμπολλες αναφορές (Πλαύτος, Βιργίλιος, Οράτιος, Κάτουλλος κ.ά), ρωμαίοι διανοητές, όπως ο Κάτων ο πρεσβύτερος «καταδίκαζαν δημόσια την έκλυση των ηθών ως μια καταστροφική συνέπεια της ελληνικής επίδρασης στον ρωμαϊκό πολιτισμό». Ωστόσο πολλοί ρωμαίοι αυτοκράτορες ήταν ομοφυλόφιλοι ή αμφιφυλόφιλοι. Η καταγραφή της ρωμαϊκής ιστορίας σταματά, σύμφωνα με τη δυτικότροπη αντίληψη της ευρωπαϊκής ιστορίας, στον Ιουστινιανό, ο οποίος θέσπισε την ποινή του θανάτου για όλες τις μορφές ομοφυλόφιλης συμπεριφοράς.

Ο Bernd-Ulrich Hergenmoller γράφει για τον Μεσαίωνα (7ος - 16ος αι.) παρακολουθώντας τα τεκταινόμενα στη Δύση και αγνοώντας την ανατολική ορθόδοξη παράδοση. Από την αρχή διευκρινίζει ότι «...οι άνθρωποι του Μεσαίωνα έκριναν τους άλλους με βάση τη συμπεριφορά τους απέναντι στη "φύση", με άλλα λόγια με το εάν οι πράξεις τους εξυπηρετούσαν ή όχι τον απώτερο σκοπό της αναπαραγωγής». Μόλις τον 13ο αιώνα άρχισε να αποδίδεται στους ομοφυλόφιλους άντρες η ονομασία «σοδομίτες» και από τότε άρχισε η υπαγωγή τους στη δικαιοδοσία της Ιεράς Εξέτασης (1233 μ.Χ.). Η εικονογραφία στρέφεται στην περιγραφή των κυρώσεων ενάντια στους «σοδομίτες» και η γραμματεία περιλαμβάνει διδακτικά βιβλία, βιβλία μετάνοιας και θρησκευτικά κείμενα. Ταυτόχρονα την εποχή εκείνη, με αφορμή τον φόβο των Σαρακηνών, έχουμε προσπάθειες σύνδεσης του «άλλου», του ξένου, με πρακτικές που καταδικάζονταν από τη θεοκρατική κοινωνία. Οι θρησκευτικές έριδες συνέδεσαν τόσο στενά τις έννοιες της αίρεσης και του «σοδομισμού» «ώστε σε πολλές γλώσσες οι όροι ήταν ελευθέρως εναλλασσόμενοι». Η καταγγελία για «σοδομισμό» άρχισε να χρησιμοποιείται για εκβιασμό ή πολιτικές διαφορές. Οι διώξεις των ομοφυλοφίλων αλλά και των εκάστοτε αντιφρονούντων, κάνουν τους σημερινούς θρησκευτικούς φονταμενταλιστές να φαίνονται άγγελοι. Στον ύστερο Μεσαίωνα «Οι ουμανιστές λόγιοι και φιλόσοφοι άρχισαν να αναβιώνουν τα ήθη της πλατωνικής φιλίας, ενώ οι ζωγράφοι και οι γλύπτες της εποχής υμνούσαν με σπουδαία έργα το κάλλος του ανδρικού σώματος», ωστόσο οι καταδίκες των σοδομιτών συνεχίστηκαν με ένταση σε πόλεις όπως: η Φλωρεντία, η Βενετία, η Κολονία και τα εμπορικά κέντρα της Φλάνδρας. Μελετώντας τα αρχεία των πόλεων ανακαλύπτουμε πως οι ομοφυλόφιλοι ανήκαν σε όλες τις κοινωνικές τάξεις (έμποροι, κληρικοί, επαγγελματίες, τεχνίτες, άρχοντες, υπηρέτες, καλλιτέχνες).

Στους πρώιμους νεότερους χρόνους (1400-1700), ο Helmut Puff τονίζει ότι και πάλι το «κακό» αποδίδεται στον ξένο (Τούρκο, Ρώσο ή και εκλεπτυσμένο Ιταλό). Οι καταδίκες σε θάνατο (στην πυρά) συνεχίζονται ενώ θεωρείται πως ο «σοδομισμός» επιφέρει δεινά σε ολόκληρη την κοινωνία αποκαλύπτοντας την οργή του Θεού. Τον 18ο αιώνα οι πιο σκληροί διώκτες της ομοφυλοφιλίας ήταν οι Βρετανοί, ενώ σε πολλά μέρη της Ευρώπης από το 1791, λόγω της ευρείας επιρροής της Γαλλικής Επανάστασης, ισχύουν πιο φιλελεύθερες νομοθεσίες. Για τη γυναικεία ομοφυλοφιλία, η Laura Gowing αναφέρει ότι υπάρχουν κάποια λίγα στοιχεία μετά τον 17ο αιώνα. Αναγνωρίζεται για πρώτη φορά από τους γιατρούς ο ρόλος της κλειτορίδας, ιδιαίτερη διάδοση έχουν τα σεξουαλικά βοηθήματα, και συναντάμε αρκετές περιπτώσεις μυστικού ή/ και παράνομου γάμου μεταξύ γυναικών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το άρθρο του Brett Genny Beemyn για την «αμερικανική ήπειρο: από τους αποικιακούς χρόνους έως τον 20ό αιώνα». Πολλές από τις κοινότητες των ιθαγενών είχαν πολύ διαφορετικά έθιμα και απόψεις από τους αποίκους. Ορισμένες ινδιάνικες φυλές θεωρούσαν ότι οι άντρες που ντύνονταν γυναίκες ή οι γυναίκες που ντύνονταν άντρες, συνιστούσαν ξεχωριστά φύλα. Μεταξύ όλων των φύλων υπήρχαν παντός είδους κοινωνικές σχέσεις, περιλαμβανομένου και του γάμου. Παρότι οι άποικοι έφεραν μαζί τους τις απόψεις της Ευρώπης, τον 18ο αιώνα καταργείται στις ΗΠΑ η θανατική καταδίκη για «σοδομία». Οι ομοερωτικές φιλίες μεταξύ αντρών αποτελούν το θέμα πολλών λευκών συγγραφέων και καλλιτεχνών (Θορό, Κούπερ, Μέλβιλ, Γουίτμαν κ.ά.).

Ο ομοερωτισμός αναπτύχθηκε ιδιαίτερα σε μέρη όπου σύχναζαν άτομα του ιδίου φύλου, όπως οι λευκοί μεσοαστοί της Χριστιανικής Οργάνωσης Νέων (YMCA), με παραρτήματα σε πολλά αστικά κέντρα, αλλά και σε πολλά αποκλειστικά ανδρικά περιβάλλοντα της υπαίθρου, όπως: τα ορυχεία, οι σιδηροδρομικοί σταθμοί, οι αγελαδοτρόφοι ή τα αγροκτήματα της δυτικής παραμεθορίου. Το 2005 το «Brokeback Mountain» του Ανγκ Λι έγινε επιτυχία σπάζοντας τα ταμπού, ωστόσο οι σχέσεις μεταξύ καουμπόιδων ήταν γνωστές.

Η Florence Tamagne περιγράφει την περίοδο 1870-1940 ως σημείο καμπής για την ομοφυλοφιλία στην Ευρώπη. Ο όρος «ομοφυλοφιλία» πρωτοχρησιμοποιήθηκε το 1869 από τον ούγγρο συγγραφέα Κάρολι Μαρία Κερτμπένι. Ετσι ο σοδομίτης μετονομάζεται σε ομοφυλόφιλο, που πλέον θεωρείται «άρρωστος», «εκφυλισμένος» κ.λπ., άρα χρήζει ιατρικής βοήθειας. Την ίδια εποχή αναπτύσσονται πολλές ιατρικές και ψυχιατρικές θεωρίες, ενώ το ενδιαφέρον του κόσμου τροφοδοτείται από τον τρόπο που το χειρίζονται τα ΜΜΕ. Συχνά οι ομοφυλόφιλοι συνδέονται με τη διαφθορά των αριστοκρατών ενώ ευρεία απήχηση αποκτούν υποθέσεις όπως αυτή του Οσκαρ Ουάιλντ. Η αισθητική του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο ανδρικό σώμα, διαπνέεται από στοιχεία ομοερωτισμού. Στον Μεσοπόλεμο το Λονδίνο, το Παρίσι και το Βερολίνο αναδεικνύονται πρωτεύουσες της γκέι δραστηριότητας και η ομοφυλοφιλία αναδεικνύεται στις τέχνες και στα γράμματα. Η στάση των χωρών απέναντί της διαφέρει: οι χώρες της λατινικής κληρονομιάς και του καθολικισμού -υπό την επίδραση του ναπολεόντειου κώδικα- αποδεικνύονται πιο ανεκτικές από τις αγγλοσαξονικές ή σλαβικές κοινωνίες με τις προτεσταντικές ή ορθόδοξες επιρροές. Σε συνθήκες κρίσης πάντως, όπως αυτή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, επιτείνονται η ομοφοβία και ο φόβος για τον «άλλο». Το καθεστώς του Χίτλερ οδηγεί τους ομοφυλόφιλους, οι οποίοι στιγματίζονται με ροζ τρίγωνο, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ κάθε τάξη αρνείται την ύπαρξη ομοφυλόφιλων στους κόλπους της. Στην ΕΣΣΔ, ύστερα από μια περίοδο ανεκτικότητας (1917-1934), η ομοφυλοφιλία ποινικοποιείται.

Ο Domenico Rizzo επισημαίνει ότι μεταπολεμικά, παρά την Παγκόσμια Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου από τον ΟΗΕ το 1948, η απειλή που έθεταν οι ομοφυλόφιλοι για την οικογένεια εξισωνόταν με την απειλή προς το κράτος· αντιθέτως, η δημιουργία οικογένειας θεωρούνταν πατριωτικό καθήκον. Με τον Μακαρθισμό, το «κυνήγι των μαγισσών» επεκτείνεται και στους ομοφυλόφιλους. Οι οργανώσεις τους, στην προσπάθειά τους να επιτύχουν την αρμονική συνύπαρξη, απορρίπτουν τα ημιπαράνομα μπαρ και την περιθωριοποίηση. Το κίνημα απελευθέρωσης των ομοφυλόφιλων (GLF) σε Αμερική και Ευρώπη γιγαντώνεται και ακολουθεί μη αφομοιωτική πολιτική. Αναπτύσσονται διαφορετικές απόψεις για την προσέγγιση ή μη άλλων κινημάτων, την κατάρριψη του χώρου ανάμεσα στον ιδιωτικό και στον δημόσιο, ενώ ο ακτιβισμός συντείνει στην αξιοποίηση του πολιτικού συστήματος. Η Leila J.Pupp στην «Ομόφυλη αγάπη των γυναικών στον νεότερο κόσμο» δείχνει πως, από τη δυτική οπτική, η γυναικεία ομοφυλοφιλία συχνότατα αποδιδόταν σε «άλλα» έθνη, «άλλες» φυλές και «άλλες» τάξεις. Οι γάμοι μεταξύ γυναικών ήταν ευκολότεροι σε ορισμένες αφρικανικές και ινδιάνικες κουλτούρες.

Στο «Ανακαλύπτοντας την ομοφυλοφιλία: διαπολιτισμικές συγκρίσεις και ιστορία της σεξουαλικότητας», ο Lee Wallace διαπιστώνει πως «η σεξουαλικότητα έχει κληθεί πολλές φορές να ορίσει πού αρχίζει και πού τελειώνει ο πολιτισμός», και υπογραμμίζει πως η διαφορετικότητα στη Δύση χαρακτηρίζεται από το δίπολο ετεροφυλοφιλία / ομοφυλοφιλία, που δεν έχει καμία σχέση με τις παραδόσεις φυλών της Αμερικής, της Αφρικής ή της Πολυνησίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι τον 20ό αιώνα θεωρούνταν ότι οι Αφρικανοί δεν είχαν ομοφυλόφιλες σχέσεις ή, εάν είχαν, αυτές προέρχονταν από τους Πορτογάλους ή τους Αραβες κατακτητές! Μετέπειτα έρευνες αποκάλυψαν πολλά στοιχεία, όπως: α) την ποικιλία των σχέσων σε διαφορετικές φυλές, β) μητρογραμμικές φυλές με τη γυναίκα σε ρόλο άντρα/ αρχηγού, «πατέρα» της οικογένειας, γ) τελετές μύησης αγοριών στην ενήλικη ζωή που περιλάμβαναν ομοφυλόφιλες σχέσεις, δ) σχέσεις μεταξύ γυναικών που συνδέονταν με τη μαγεία και ε) την προίκα που δινόταν στην οικογένεια του εραστή. Αντίστοιχες αποκαλύψεις αφορούν τις σεξουαλικές πρακτικές του Ειρηνικού.

Αναφερόμενος στην ομοφυλοφιλία στη Μ. Ανατολή και τη Β. Αφρική ο Vicenzo Patane παρέχει πληροφορίες που περιλαμβάνουν από το Κοράνι ώς τη δυτικοευρωπαϊκή αντιμετώπιση της Ανατολής. Το Κοράνι καταδικάζει την ομοφυλοφιλία ως ανήθικη πράξη αλλά ακόμη πιο αυστηρά είναι τα χαντίθ, η προφορική διδασκαλία του Μωάμεθ. Η ομοφυλοφιλία ωστόσο έχαιρε εκτίμησης σε κάποιες αυλές ισλαμικών δυναστειών (Οσμεϋδαδών στην Ισπανία, Σελτζούκων στην Περσία, Μαμελούκων στην Αίγυπτο, Οθωμανών στην Τουρκία). Η τέχνη που αναπτύχθηκε σ' αυτές περιλαμβάνει σαφή δείγματα ομοφυλοφιλικού ερωτισμού, με αποκορύφωμα την ανθολογία «Χίλιες και μία νύχτες», τα λυρικά ερωτικά ποιήματα του άραβα ποιητή Αμπού Νουάς ή το «Ρουμπαγιάτ» του πέρση ποιητή Ομάρ Καγιάμ. Επειδή το Ισλάμ δεν εγκρίνει γενικότερα την απεικόνιση του ανθρώπινου σώματος, ελάχιστα δείγματα μας παρέχουν οι εικαστικές τέχνες. Η πολυπολιτισμική και ανεκτική αυτοκρατορία των Αράβων έληξε με την κατάκτηση της Βαγδάτης από τους Μογγόλους το 1258. Τα περισσότερα κράτη που δημιουργήθηκαν έκτοτε, ακολουθούν το Κοράνι, τα χαντίθ, τη σούνα (παραδοσιακοί κανόνες ορθής συμπεριφοράς) και τη σαρία (ισλαμικός νόμος).

Η ισλαμική κουλτούρα είναι ανδροκεντρική και αυστηρά ιεραρχημένη, στη δε αραβική δεν υπάρχει η έννοια της «ομοφυλοφιλικής ταυτότητας». Κάποια αποτύπωση της ομοφυλόφιλης κουλτούρας υπάρχει στις χώρες του Μαγκρέμπ (Τυνησία, Μαρόκο, Αλγερία και Λιβύη) καθώς και στην Αίγυπτο και την Τουρκία. Στις δύο τελευταίες από τον 19ο αιώνα η αυξημένη ανεκτικότητα αποδίδεται στην ανάπτυξη του τουρισμού, κυρίως σε Αλεξάνδρεια και Κωνσταντινούπολη. Επισημαίνεται ο ιδιαίτερος ρόλος που πάντα έπαιζαν στο φαντασιακό της Δύσης τα μεσογειακά παράλια της Β. Αφρικής και οι χώρες της Μ. Ανατολής. Πολλοί δυτικοί λογοτέχνες και καλλιτέχνες, αρχικά τον 18ο και 19ο αιώνα, άρχισαν να ταξιδεύουν σε χώρες της νότιας Ευρώπης αναζητώντας τα ίχνη του αρχαίου κλέους και, στη συνέχεια, στα τέλη 19ου και στον 20ό αιώνα, επεκτάθηκαν στη Μ. Ανατολή και τη Β.Αφρική. Κατά τον Ε.Σαΐντ, «Η Ανατολή υπήρξε λίγο ώς πολύ ευρωπαϊκή εφεύρεση· από την εποχή της αρχαιότητας συγκροτήθηκε ως ένας τόπος γεμάτος ρομαντικές περιπέτειες, εξωτικά όντα, στοιχειωμένες αναμνήσεις και τοπία, ξεχωριστές και απροσδόκητες εμπειρίες». Ο γκέι τουρισμός που αναπτύχθηκε εκεί από τα τέλη του 19ου αιώνα, κορυφώθηκε στις δεκαετίες του '50 και του '60 με την εποίκηση της Ταγγέρης από τους μπίτνικ ποιητές και συγγραφείς των ΗΠΑ. Λίγα όμως πράγματα ήταν γνωστά για τους κατοίκους πριν από τη δημιουργία ενώσεων γκέι μεταναστών και τη δημιουργία διαδικτυακών τόπων. Δεδομένος θεωρείται ο χρηματισμός πολλών νέων για σεξ καθώς και η ανάγκη τους να εκβιάσουν βίζες για δυτικές χώρες.

Ο Adrian Carton στρέφει την προσοχή του σε τρεις χώρες της Ασίας: Κίνα, Ιαπωνία και Ινδία. Η Κίνα έχει μια πολύ παλιά ομοφυλοφιλική παράδοση που συμπλέει τόσο με τον ταοϊσμό (πνευματική αρμονία) όσο και με τον κομφουκιανισμό. Παρουσιάζεται έντονα στις δημώδεις μεταφορικές ιστορίες της, όπως: «η αγάπη του μοιρασμένου ροδάκινου» και «του κομμένου μανικιού», καθώς και στις τέχνες της: λογοτεχνία, καλλιγραφία και εικαστικά. Οι σχέσεις για τις οποίες γνωρίζουμε περισσότερα είναι οι ανδρικές, όπου ήταν εδραιωμένη η σχέση δασκάλου-μαθητή. Λόγω της υποταγής των γυναικών στους άντρες στη γενικότερη κομφουκιανή αντίληψη, ελάχιστες πληροφορίες έχουμε για τη λεσβιακή αγάπη.

Η Ιαπωνία δέχτηκε μεγάλες επιρροές από την κινεζική παράδοση και ένα μεγάλο διάστημα είχε στην εξουσία ανώτατους στρατιωτικούς διοικητές (σογκούν). Οι πιστοί τους ακόλουθοι, σε ιεραρχικά δομημένα πρότυπα, ήταν συνήθως εραστές τους, ενώ κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στα βουδιστικά μοναστήρια. Εξάλλου «το πρότυπο των σαμουράι συνίστατο σε μια παιδεραστική σχέση ανάμεσα στον μεγαλύτερης ηλικίας σύντροφο, ..., και τον νεότερο σύντροφο». Στην ιδιαίτερα ερωτική τέχνη της Ιαπωνίας απεικονίζεται ανοιχτά η αντρική συνεύρεση. Στο θέατρο Νο, όπως και στα κινεζικά θέατρα, άντρες υποδύονται τους γυναικείους ρόλους· μάλιστα το θέατρο Καμπούκι (αρχικά γυναικείο) αυτοδιαφημιζόταν για τις «υπηρεσίες» που προσφέρει μετά την παράσταση. Μετά το άνοιγμα προς τη Δύση μέσω των λιμανιών της Ιαπωνίας, περί τα μέσα του 19ου αιώνα, και την επαφή με τους Δυτικούς, η ανεκτικότητα προς τις ομοφυλόφιλες σχέσεις περιορίστηκε.

Στην Ινδία, τεράστια χώρα με διαφορετικές παραδόσεις, ο Ινδουϊσμός θεωρεί ότι η συγχώνευση των δύο φύλων συμβολίζει τις κοσμικές δυνάμεις του Σύμπαντος και τη διπλή φύση της δημιουργίας. Σε αναπαραστάσεις βλέπουμε τον Σίβα με ανδρόγυνη υπόσταση, ενώ στο έπος Μαχαμπαράτα ο στενός σύνδεσμος Κρίσνα και Αρτζούνα αναδεικνύει ότι οι δυο τους είναι ο αντικατατοπτρισμός της αγάπης του ενός για τον άλλο. «Η ινδουιστική φαντασία συνδέει τις σεξουαλικές πρακτικές που σήμερα θεωρούνται "ομοφυλοφιλικές" με την ιδέα ύπαρξης ενός τρίτου φύλου» και επισημαίνει ότι «Η έννοια του φύλου περιλάμβανε πολλές κατηγορίες διαφυλικών ατόμων». Στο έπος Ραμαγιάνα (3ος αιώνας π.Χ.) συναντάμε περιγραφές της γυναικείας ομοφυλοφιλίας, ενώ το Κάμα-Σούτρα (περί τον 5ο αιώνα μ.Χ.) περιλαμβάνει συνευρέσεις μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου. Ο συγγραφέας επισημαίνει τις διαφορετικές επιρροές που δέχεται η Ινδία τόσο από τον ινδικό Βουδισμό όσο και από την εξάπλωση του Ισλάμ. Η σουφική ποίηση υμνεί την ανδρική ομοφυλόφιλη αγάπη ενώ η ποίηση Ρέχτι δημιουργεί εναλλακτικές αναπαραστάσεις της γυναικείας ομοφυλοφιλίας. Στη νότια Ινδία και στις περιοχές που μιλιέται η γλώσσα των Ταμίλ, η κοινωνική δομή είναι μητριαρχική ή μητρογραμμική και η λογοτεχνική τους παράδοση επικεντρώνεται στις σχέσεις αλληλοϋποστήριξης μεταξύ γυναικών. Η αποικιοκρατία ωστόσο φρόντισε κι εκεί να περάσει τους νόμους της και δυστυχώς, ισχύει ακόμη η ποινικοποίηση της «σοδομίας». Το άρθρο περιλαμβάνει συνοπτικά πολλά ζητήματα που αφορούν τις υπό εξέταση χώρες, αλλά δεν θίγει κάποια θέματα, π.χ. τη σχέση των διαφορετικών καστών της Ινδίας με την ομοφυλοφιλία.

Στο τελευταίο κεφάλαιο, ο Gert Hekma ασχολείται με «τον κόσμο των ομοφυλόφιλων από το 1980 μέχρι σήμερα», δείχνοντας τόσο τις διαφορετικές υποκουλτούρες οι οποίες αναδείχτηκαν μέσα στο ομοφυλόφιλο κίνημα όσο και τις διαφορετικές αντιλήψεις και απόψεις που υπάρχουν σ' αυτό.

Μια παγκόσμια ιστορία οποιουδήποτε θέματος είναι φυσικό να περιλαμβάνει πολυσυλλεκτικά άρθρα καλύπτοντας πολλές περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας και του πολιτισμού. Οι πληροφορίες που παρέχονται για τις διαφορετικές κουλτούρες είναι σχετικά άνισες, ενώ, ανάλογα με τις γνώσεις και τα ενδιαφέροντα του κάθε επιστήμονα, κάποια άρθρα είναι προσανατολισμένα στην κοινωνική ή καλλιτεχνική ιστορία, ενώ άλλα άπτονται της εθνολογικής καταγραφής. Παρατηρείται κάποια αλληλοεπικάλυψη μεταξύ άρθρων και δεν μνημονεύονται η ιουδαϊκή και η βυζαντινή παράδοση. Η διάκριση μεταξύ ομοφυλοφιλίας και ομοερωτισμού δεν είναι ξεκάθαρη· δεν λαμβάνονται υπόψη: η ναρκισσιστική παράμετρος, ο συσχετισμός του φόβου του θανάτου με την έννοια του «άλλου», η διάκριση ανοικτής/λανθάνουσας ομοφυλοφιλίας. Στον κυρίαρχο πάντως τομέα της καταγραφής των διαφορετικών παραδόσεων και διώξεων της ομοφυλοφιλίας το φιλόδοξο εγχείρημα είναι επιτυχές. Αξίζει να σημειωθούν η πολύ καλή δουλειά των εκδόσεων Πάπυρος, που περιλαμβάνει πλήθος εξαιρετικών ανατυπώσεων έργων τέχνης, και ο μεταφραστικός κάματος.

πηγή: www.enet.gr

Αποδοχή
Χρησιμοποιώντας τη σελίδα αυτή, συναινείτε στη χρήση cookies. Περισσότερα...