TA NEA
λουιζα αρκουμανεα
Κυριακή 15 Μαρτίου 2009
Υπάρχουν φορές που μια παράσταση αποδεικνύεται σημαντική όχι τόσο για την καλλιτεχνική της αξία όσο για την πολιτική διάσταση που αποκτά εν μέσω περιστάσεων. Μια τέτοια περίπτωση είναι η Ρούσαλκα, η πρεμιέρα της οποίας την περασμένη Παρασκευή έμελλε να φέρει στην επιφάνεια δυνάμεις πολύ πιο σκοτεινές από αυτές του μοιραίου ξωτικού που οδήγησε στον θάνατο τον πρίγκιπα του έργου.
Τα γεγονότα είναι εν πολλοίς γνωστά. Λίγο προτού ανοίξει η αυλαία, μια ομάδα μουσικών της Ορχήστρας της Λυρικής (ευτυχώς υπήρχαν κάποιοι που αρνήθηκαν να συμμετάσχουν) έκρινε σκόπιμο να σαμποτάρει την παράσταση μοιράζοντας φυλλάδια στους θεατές που καταδίκαζαν τη σκηνοθετική προσέγγιση λόγω ακραίων, όπως τις χαρακτήρισαν, ομοφυλοφιλικών σκηνών (επί της ουσίας ένα φιλί μεταξύ του πρωταγωνιστή και ενός χορευτή).
Η συμπεριφορά της ορχήστρας ήταν κατ΄ αρχήν αντιεπαγγελματική. Και αυτό είναι το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς: ότι σηκώθηκαν τα πόδια να χτυπήσουν το κεφάλι. Και στην πορεία απέκτησαν και σκηνοθετική άποψη.
Ως γνωστόν, τον πρώτο λόγο σε μία παράσταση έχει ο σκηνοθέτης. Οι υπόλοιποι συντελεστές, από τη μεγαλύτερη ντίβα ως τον τελευταίο τεχνικό, καλούνται να υπηρετήσουν όσο μπορούν καλύτερα το όραμα αυτού (εν προκειμένω της Γαλλίδας Μαριόν Βάσερμαν στο πλαίσιο συνεργασίας της Λυρικής με την Οπερα της Νίκαιας). Η σκηνοθέτις είχε κάθε δικαίωμα να προτάξει τη δική της ανάγνωση, να ερμηνεύσει τους ήρωες του έργου και τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους σύμφωνα με την κοσμοθεωρία της. Είναι συνεπώς αδιανόητο και πρωτάκουστο οι ίδιοι οι συντελεστές, λίγα λεπτά προτού παρουσιαστεί το εγχείρημα στο κοινό, όχι μόνο να αποστασιοποιούνται με θρασύδειλο τρόπο από τη δουλειά την οποία πληρώνονται να εκτελούν, αλλά να προσπαθούν επιπλέον να την υπονομεύσουν τρομοκρατώντας ψυχολογικά τους θεατές.
Το ζήτημα είναι ακόμη πιο σύνθετο. Η ορχήστρα δεν ξεσηκώθηκε προκειμένου να διευθετήσει εργασιακά ζητήματα που την απασχολούν. Ξεσηκώθηκε γιατί ενοχλήθηκε από την ανάγνωση της σκηνοθέτιδος που είδε στον ήρωα ομοφυλοφιλικές τάσεις. Εχουμε εδώ λοιπόν το αξιοπερίεργο φαινόμενο: η συνδικαλιστική δράση μεταλλάσσεται σε ηθική αστυνόμευση. Εχουμε την περίπτωση μουσικών που αντί να παίζουν μουσική επιχειρούν να πουλήσουν ηθική- και μάλιστα να προτάξουν τη δική τους ως καλύτερη από άλλων ανθρώπων. Ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι που με φασίζουσα νοοτροπία και μέθοδο αποφασίζουν ότι τα ηθικά τους κριτήρια είναι ανώτερα από αυτά της σκηνοθέτιδος, των ηθοποιών, του ΔΣ της Λυρικής, της Οπερας της Νίκαιας και των θεατών; Και πώς τολμούν πραξικοπηματικά να επιβάλουν τις απόψεις τους μοιράζοντας προκηρύξεις μισαλλοδοξίας στους θεατές; Και, τέλος, πώς είναι δυνατόν τέτοιες ακραίες συμπεριφορές να μένουν ατιμώρητες σε ένα κράτος όπου η ελευθερία της έκφρασης είναι κατοχυρωμένη από το Σύνταγμα της χώρας; Η τέχνη δεν μπορεί να κάμπτεται από αυτά τα μικρά μυαλά. Η μουσική είναι αίσθηση και καλλιέργεια και αισθητική, και το σίγουρο είναι πως άνθρωποι με τόσο περιορισμένη και μικροαστική αντίληψη μόνο την τέχνη δεν μπορούν να κατανοήσουν (αν διαβάσετε τις δηλώσεις του προέδρου του ΔΣ της ορχήστρας στη σελίδα 2 του ενθέτου, θα διαπιστώσετε την άγνοιά του γύρω από το θέατρο).
Η Εθνική Λυρική Σκηνή είναι ένας κρατικός οργανισμός που υπηρετεί την τέχνη της όπερας και προάγει τον πολιτισμό. Ποια η στάση του προέδρου του ΔΣ της Λυρικής απέναντι σε αυτά τα ντροπιαστικά γεγονότα που έπληξαν το κύρος ενός θεσμού της χώρας; Ο κ. Κυριακόπουλος κράτησε την ψυχραιμία του τη στιγμή ακριβώς που έπρεπε να τη χάσει: τήρησε στάση διπλωματική, εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του με μετριοπάθεια, απάντησε σαν πολιτικός που επιθυμεί να διατηρήσει τις ισορροπίες για να μη χάσει ψήφους και όχι ως σοβαρός επικεφαλής ενός ιδρύματος που έχει συναίσθηση της αποστολής του. Σε θέσεις όπως αυτή περιμένουμε να βλέπουμε ανθρώπους γενναίους, που δίνουν μαθήματα ήθους και αισθητικής. Αντ΄ αυτού ο πρόεδρος άφησε το κοινό της Λυρικής εκτεθειμένο, προσβεβλημένο, χωρίς να ζητήσει συγγνώμη, χωρίς να λάβει κανένα μέτρο προκειμένου να μην επαναληφθεί παρόμοιο περιστατικό στο μέλλον.
Το δικαίωμα σε μια άλλη ερωτική επιλογή, το δικαίωμα στη διαφορετικότητα, δεν είναι ζήτημα πολιτιστικό; Ή μήπως οι νότες και το λιμπρέτο είναι τα μόνα που μας απασχολούν; Εναν τέτοιο πολιτισμό ακαδημαϊκού σαβουάρ βιβρ που εστιάζει μυωπικά στο γράμμα και όχι στην ουσία του νόμου δεν τον χρειάζεται κανένας.
Η ορχήστρα προσέβαλε μέρος του κοινού, μέρος του πληθυσμού της χώρας, και κανένας δεν φάνηκε να συγκινείται. Ούτε οι πολιτικοί εκπρόσωποι ούτε οι πνευματικοί μας ταγοί, όλοι όσοι οφείλουν με τη στάση τους να δίνουν φωτεινό παράδειγμα τις κρίσιμες στιγμές. Ο υπουργός Πολιτισμού κ. Α. Σαμαράς δεν έκανε καμία δήλωση. Ο κ. Γ. Χουβαρδάς, διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, αρνήθηκε να σχολιάσει τα γεγονότα όταν του ζητήθηκε από «Το Βήμα». Ο κ. Δημήτρης Παπαϊωάννου το ίδιο. Ισως δεν το έκριναν αρκετά σημαντικό. Τα συμπεράσματα δικά σας...
H Εθνική Λυρική Σκηνή ανεβάζει ρατσισμό!
Επιστολή Προς το διευθυντή της Λυρικής Σκηνής για το ρατσισμό τους!
