Με ένα ντοκιμαντέρ για μαύρες στρίπερς που χορεύουν για μαύρες λεσβίες γυναίκες, η Leilah Weinraub μας ξεναγεί με την κάμερα της, από το αρχειακό υλικό της, στα μοναδικά strip parties από μαύρες λεσβίες για μαύρες λεσβίες. Τα θρυλικά Shakedown τα οποία κυνήγησε η αστυνομία του Λος Άντζελες.
Το τολμηρό, διεισδυτικό ντοκιμαντέρ “Shakedown” μας συναρπάζει και μας κάνει να δούμε το σεξ πέρα από τις ετεροκανονικές του νόρμες. Το φιλμ, αποδεικνύοντας το ταλέντο της Weinraub, μας πηγαίνει στην καρδιά του θεάματος – κυριολεκτικά στην πίστα του κλαμπ με τις δυναμικές, ερωτικές φιγούρες μαύρων χορευτριών που κάνουν στριπτίζ για μαύρες λεσβίες γυναίκες – και μετά μας μεταφέρει σε ένα κόσμο που δεν γνωρίζαμε ότι υπήρχε, μιας και όλες οι αναφορές αφορούν κυρίως λεσβιακά πάρτι και με σεξ θεματολογία αλλά από λευκές γυναίκες.
Η Weinraub καταφέρνει να αποστασιοποιηθεί και να κάνει μια ελαφριά παράκαμψη προς ένα μέρος όπου τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Αυτή είναι μία κατάλληλη προσέγγιση για ένα φιλμ που εξυμνεί έναν κοινόχρηστο φυσικό και συμβολικό χώρο, όπου κάποιος μπορεί να δημιουργήσει μία τελείως ρευστή, ευμετάβλητη ταυτότητα, που θα προκαλεί τον πόθο και την λατρεία – μία κατάσταση χάριτος, που όπως τελικά καταλαβαίνουμε, σπάνια υπάρχει εκτός της ανάλαφρης κουλτούρας των κλαμπ.
Αυτό το μοναδικό μέρος, ή, αλλιώς, το Shakedown (ομώνυμο του ντοκιμαντέρ που κατέγραψε την ιστορία του), είναι μία σειρά από underground λεσβιακά πάρτι στο Λος Άντζελες, που ξεκίνησαν με ερωτικές χορεύτριες, όπως η Mahogany, μία από τους αρχικούς Αγγέλους του Shakedown. Η δυναμική Mahogany πήρε το όνομα της από τον χαρακτήρα της Diana Ross στην ταινία «Mahogany» του 1975, όπου υποδυόταν ένα σούπερ μόντελ της υψηλής ραπτικής. Έχει χορέψει σε drag shows όπως στο Dimes for Divas (Δεκάρες για Ντίβες) για πάνω από 30 χρόνια, και ήταν αυτή που παρότρυνε τη Ronnie Ron, μια επίσης ισχυρή παρουσία, να ξεκινήσει τις βραδιές Shakedown συστηματικά. Άλλη μία χορεύτρια, η οποία είναι και η πραγματική σταρ του ντοκιμαντέρ, η Egypt, έχει επίσης γίνει είδωλο. Ερωτώμενη από τη Weinraub αν νεότερες γυναίκες στις μέρες μας την αναζητούν και την εντοπίζουν, απαντά ψευτοντροπαλά, ενώ γελάει: «Με βρίσκουν μέσω των μητέρων τους!».
Η Weinraub εργάστηκε στο κλαμπ στην αρχή της δεκαετίας του 2000 βιντεοσκοπώντας, μέχρι που, τελικά, έγινε μέρος της κοινότητας. Παράλληλα, πήρε συνεντεύξεις από τακτικούς πελάτες και χορεύτριες μεταξύ του 2002 και του 2014. Στην ταινία, αυτές οι ειλικρινείς συζητήσεις και τα βίντεο έχουν αναμειχθεί με αρχειακό υλικό από χορευτικά που έλαβαν χώρα τη δεκαετία του ’90. Σε παράλληλα καρέ, που μας δίνουν πληροφορίες το ένα για το άλλο χωρίς ξεκάθαρες χρονικές επισημάνσεις, το κλαμπ αποπνέει μία αύρα στα χρώματα του λυκόφωτος, που πάλλεται από ζωή. Στις παραστάσεις, που ποικίλουν από τις άκρως ακροβατικές έως τις πιο συγκρατημένες, τα σώματα των γυναικών, άλλα μυώδη και άλλα αφράτα, λαμποκοπούν. Όλες οι παραστάσεις, αναπόφευκτα, οδηγούν στο γδύσιμο και στη σωματική επαφή, με σκοπό να προκαλέσουν την ευχαρίστηση των άλλων γυναικών.
Παρακολουθώντας το “Shakedown” είναι δύσκολο να μη μας έρθει στο νου η σημαντική πραγματεία που έγραψε η Laura Mulvey το 1975: «Οπτική Απόλαυση και Αφηγηματικός Κινηματογράφος». Ελάχιστα έχει αλλάξει από τότε ο τρόπος που απεικονίζεται το σεξ στο σινεμά. Στην έκθεση της, η Mulvey ερευνά το πώς η σαγήνη και η απόλαυση που απαθανατίστηκαν στα φιλμ αντηχούν τις προϋπάρχουσες πατριαρχικές δομές. Το ενδιαφέρον της στην σκοποφιλία (ηδονοβλεψία) των παραδοσιακών Χολιγουντιανών φιλμ την οδηγεί να θεωρήσει το γυναικείο σώμα πρωταρχικά ως φετίχ, προορισμένο για εύκολη κατανάλωση, δηλαδή, για την αντρική ματιά.
Σίγουρα μπορούμε να σκεφτούμε το φετίχ στο πλαίσιο των γυναικών και αντρών πελατών του Shakedown. Ένας τακτικός πελάτης, αυτοαποκαλούμενος Hot Dog (Χοτ Ντογκ), λέει ωμά: «Όταν ανάβω, τις πηδάω» (When I get hot, I dog them). Μία άλλη γυναίκα ερωτεύεται παράφορα την Egypt καθώς τη βλέπει να χορεύει, αλλά δεν της αρέσει να βλέπει αυτήν την πλευρά της προσωπικότητας της τώρα που είναι μαζί. «Είναι όπως ο Σούπερμαν. Mπαίνει ως Aisha και βγαίνει ως Egypt». Η ίδια η Weinraub μάλλον το εξέφρασε με τον καλύτερο τρόπο σε μία συνέντευξη της στην Berlinale, όπου η ταινία διαγωνίσθηκε για Teddy Award: «Ένα μέρος της επιτυχίας του (Shakedown) οφείλεται στην αντικειμενοποίηση. Δε νομίζω πως το να αντικειμενοποιείσαι είναι τελείως αρνητικό. Απλά αναρωτιέμαι για το το άτομο που αντικειμενοποιεί, ποια είναι η πρόθεση του; Είναι υποκειμενική η αντικειμενοποιήση;»
Αυτό το εκπληκτικό παράδοξο δείχνει το πόσο εξαιρετικά δύσκολη, αλλά και εκ φύσεως συναρπαστική, μπορεί να είναι η παρουσίαση του σεξ στο σινεμά. Αυτή η κάπως διαφοροποιημένη προσέγγιση του θέματος είναι ενδεικτική της μεθόδου της Weinraub, η οποία χειρίζεται μαεστρία λήψεις διάρκειας περίπου 400 ωρών, αποκαλύπτοντας την μεταβαλλόμενη οπτική της. Η Ronnie ομολογεί πως ήταν θηλυκή και όχι γκέι πριν ξεκινήσουν οι βραδιές Shakedown, και μόνο μετά έγινε «stud» («επιβήτορας»). Η Egypt λέει πως κάνει τα σόου της «σκληρά, σαν άντρας», διαφορετικά από άλλες γυναίκες. «Πώς κινείσαι δηλαδή;», την ρωτά η Weinraub, σε μία από τις σχετικά σπάνιες στιγμές που ακούμε τη φωνή της σκηνοθέτριας σε κάποιο πλάνο.
Για τη Weinraub, η πραγματική διαφορά μεταξύ γυναικών που χορεύουν για γυναίκες και όχι για άντρες, βρίσκεται «στη θερμοκρασία του χώρου, στον τρόπο που φέρεσαι σε κάποιον, στον τρόπο που βλέπεις τον άλλο». Αλλά, ναι, το «Shakedown» έχει να κάνει με το σεξ. «Μου κάνει εντύπωση όταν οι άνθρωποι δε μιλούν γι’ αυτό. Υπάρχει μια υπεραπλούστευση στο σινεμά, όπου είσαι ή αντικειμενικός ή υποκειμενικός, και η αντικειμενοποίηση είναι κακή. Την περιπλέκουμε αυτήν την ιδέα». Σε τελική ανάλυση, δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις σε ένα μέρος που, σύμφωνα με τα λεγόμενα της Egypt, το ζητούμενο είναι η φαντασίωση.
Αυτή ακριβώς η απροσδιοριστία των διάφορων ταυτοτήτων είναι που αποκαλύπτει τους περιορισμούς που έχουν οι έννοιες – και που κάνει το «Shakedown» ένα συναρπαστικό αλλά και πολύτιμο φιλμ. Το κοινό πρέπει να κάνει ένα νοητικό άλμα και να να αποδεχτεί τις αντιφατικές ταυτότητες που παρουσιάζει η Weinraub, χωρίς να επιμένει πως δε γίνεται να μην αναιρεί η μία την άλλη. Η ίδια η Μulvey, στο βιβλίο της “Death 24x a Second” του 2006, απορρίπτει την άποψη ότι τα σώματα των γυναικών γίνονται αντικείμενο φετίχ και μόνο, ότι απλώς υπάρχουν ως θέαμα. Εν τέλει, το σώμα περικλείει τη δική του, πολύπλοκη, αλήθεια. Αυτή η αλήθεια μπορεί να αντικατοπτρίζεται στη ματιά μας ή όχι – είτε είναι αντρική ματιά, είτε γυναικεία, είτε του θεατή του κλαμπ, είτε της κάμερας, είτε η δική μας.
Η Weinraub συμπεριλαμβάνει μερικές φωτογραφίες που πήρε τη νύχτα που έκαναν έφοδο στο κλαμπ αστυνομικοί και έθεσαν υπό κράτηση τουλάχιστον μία χορεύτρια με την κατηγορία της αγοράς πελατών. Το κλαμπ είχε άδεια λειτουργίας, και ακούγεται και η φωνή του dj που προσπαθούσε να ηρεμήσει τους θαμώνες. Σύντομα αποκαλύπτεται πως η αστυνομία θα τους βγάλει έξω με τη βία. Τα πάρτι μεταφέρονται από τον αρχικό τους χώρο σε άλλους το 2004. Μία από τις τελευταίες σκηνές δείχνει μία από τις χορεύτριες να βγαίνει από το κλαμπ έπειτα από την τελευταία της παράσταση. Το μόνο που μένει είναι να παρακολουθήσουμε το άδοξο τέλος του Shakedown και τη διάλυση των Αγγέλων του.
Προς το τέλος, σε ένα σπάνιο μείγμα τεχνάσματος και πλάνου verite/αληθινού πλάνου, η Weinraub ζητά από την Egypt να διαβάσει τα λόγια «Τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται από έξω, και από έξω τα πράγματα φαίνονται πάνω κάτω τα ίδια». Μετά, της ζητά να διαβάσει τα ίδια λόγια ξανά, αλλά πιο αργά. Η Weinraub έγραψε αυτές τις τελευταίες λέξεις όχι σαν μια εξομολόγηση της νοσταλγίας της, αλλά σαν έναν τρόπο για να την εναντιωθεί και για να απευθυνθεί πάλι στον θεατή, μετακινούμενη πάλι, εσκεμμένα, από την καθαρή οφθαλμολαγνία. «Νομίζω πως ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι οι άνθρωποι να δουν την ταινία μου χωρίς να ανατρέξουν στον εαυτό τους, στον άμεσο, ιδιωτικό εαυτό τους, στο σώμα τους».
ΠΡΟΒΟΛΗ SHAKEDOWN:
Παρασκευή 12/4 ώρα 20:10 αίθουσα Α
& Τετάρτη 17/4 ώρα 21:20 αίθουσα Β
Ταινιοθήκη - Ιερά Οδός 48 & Μεγ. Αλεξάνδρου 134-136, (ΜΕΤΡΟ Κεραμεικός)
