Τα τελευταία χρόνια ακούμε όλο και συχνότερα ανάμεσα σε αφηγήσεις για σχέσεις και τις πρακτικές τους, τις λέξεις «polyamory», «πολυσυντροφικότητα» ή απλά τον περιφραστικό χαρακτηρισμό «ανοιχτή σχέση». Και μπορεί πια να μην είναι τόσο ταμπού η αναφορά τουλάχιστον σε μια μη τυπική, μη μονογαμική σχέση, παρ’ όλα αυτά, όπως συνήθως συμβαίνει με έννοιες που δεν ταιριάζουν στην παραδοσιακή αντίληψη, μαζί με τη διάδοση και την κανονικοποίηση των ίδιων των όρων, διαδίδονται και εξαπλώνονται οι φήμες που τους συνοδεύουν. Δεν είναι άλλωστε παράξενο για την ελληνική κοινωνία (αν και δεν είναι αποκλειστικά εθνικό το φαινόμενο) να κατασκευάζει ολόκληρες μυθολογίες που ενισχύονται από την παραφιλολογία των συμβατικών ΜΜΕ και της τοπικής ποπ κουλτούρας για κοινωνικές συμπεριφορές που ονομάζει αντικανονικές.
Τι είναι όμως το polyamory; Είναι το ίδιο με μια ανοιχτή σχέση; Είναι το ίδιο με το να έχει κάποια/ος πολλές/ους παρτενέρ στο σεξ;
Στο ιστολόγιο «Πολυσυντροφικότητα» της πολυσυντροφικής ακτιβίστριας Λίζας Αστερίου, συναντάμε ένα διεξοδικά κατατοπιστικό άρθρο για το πώς το polyamory μεταφράζεται στην ελληνική γλώσσα αλλά και στην ελληνική κοινωνία:
“Το πρόβλημα με τις καινούριες έννοιες είναι ότι συχνά για να τις περιγράψεις χρειάζεσαι καινούριες λέξεις. Έτσι γεννήθηκε ο όρος polyamory στις ΗΠΑ, στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Είναι ένα μείγμα λέξεων από τις δύο κλασικές γλώσσες: το ελληνικό πολύ συνδυάστηκε με το λατινικό amor (αγάπη, έρωτας) για να αποδώσει την έννοια των παράλληλων ερωτικών σχέσεων που βασίζονται στην ειλικρίνεια. (…)
Το ερώτημα είναι πώς θα αποδώσουμε στα ελληνικά τον όρο polyamory. Ή μήπως είναι καλύτερο να τον αφήσουμε αμετάφραστο; Νομίζω πως αυτό θα ήταν… μοιραίο λάθος. Αν θέλουμε κάποτε να διαδοθεί αυτό το στιλ σχέσεων και στη χώρα μας, θα πρέπει να τον βαφτίσουμε σε ελληνική κολυμπήθρα. Διαφορετικά θα μοιάζει πάντα σαν κάτι που έρχεται απ’ έξω, σαν ξένο σώμα, δικαιώνοντας το γνωστό τροπάρι των απαισιόδοξων που κάθε τόσο επιμένουν «μα δεν γίνονται αυτά στην Ελλάδα»!”
Η ίδια η ακτιβίστρια αλλά και ο online κόσμος που αναφέρεται στο θέμα προτιμά είτε την ορίτζιναλ γραφή, είτε την ελληνική απόδοση «πολυσυντροφικότητα».
Τι κάνει όμως μια σχέση πολυσυντροφική και ένα άτομο polyamorous;
Η Laci Green (καταπληκτική sex ed και φεμινίστρια youtuber, στο κανάλι της μπορείτε να βρείτε από απαντήσεις στις συχνότερες και πιο κοινές ερωτήσεις για θέματα όπως ο αυνανισμός, kinks και BDSM, ο σεξισμός και ο ρατσισμός στο φλέρτινγκ, μέχρι και συμβουλές για diy γυναικολογία) μας εξηγεί (εδώ) πως το polyamory διαφέρει από το swinging (που είναι η ανταλλαγή συντρόφων) και η διαφορά εντοπίζεται στο γεγονός ότι στο πρώτο υπάρχει η συναισθηματική σύνδεση και δεν αφορά μόνο το σεξ. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι οι polyamorous άνθρωποι δεν κάνουν one night stands, ούτε ότι ερωτεύονται όλα τα άτομα με τα οποία κάνουν σεξ! Μας λέει, επίσης, πως το polyamory δεν είναι ούτε πολυγαμία, ούτε πολυγυνία, ούτε πολυανδρία, (επειδή, πολύ απλά, τα παραπάνω τρία είναι τύποι γάμου και εκτός δυτικής νομοθεσίας) αλλά είναι μια σχέση με περισσότερες/ους από δύο συντρόφους, που βασίζεται στην ειλικρίνεια και απαιτεί από όλα τα μέλη πραγματικά δυνατή και βαθειά επικοινωνία η οποία εξασφαλίζει ότι όλα τα άτομα είναι, όχι μόνο σύμφωνα με την εκάστοτε κατάσταση, αλλά ικανοποιημένα και χαρούμενα με τις/τους συντρόφους τους και τις/τους συντρόφους των συντρόφων τους.
Η πολυσυντροφικότητα δεν είναι ένας εύκολος τρόπος να αυξήσουμε τις σεξουαλικές μας εμπειρίες, αλλά είναι ένας τρόπος να επικοινωνούμε περισσότερο και πιο ειλικρινά με τους ανθρώπους γύρω μας. Δε μιλάμε για μια πρακτική με την οποία δικαιολογείται το «ξενοκοίταγμα» και η απιστία αλλά για μια απορριπτική στάση προς την υποχρεωτική μονογαμία σαν πρότυπο σχέσης. Η ιδέα πίσω από όλο αυτό δεν προέρχεται ούτε από μετα-αγγλικανικές πατριαρχικές αιρέσεις, ούτε από ψευδοεπιστημονικά επιχειρήματα σχετικά με το φύσει πολυγαμικό χαρακτηριστικό ενός εκ των φύλων. Το polyamory προκύπτει και ξεκινά απ’ την αυτοδιάθεση, την απόρριψη της de facto ιδιοκτησίας από σύντροφο (που συνοδεύει τις συμβατικές μονογαμικές σχέσεις και τον θεσμό του γάμου, όπως είναι διαμορφωμένος) και τα συναισθήματα που γεννά η ευτυχία των ανθρώπων που αγαπάμε. Η πρακτική αυτή αποδομεί αρνητικές συμπεριφορές που προκαλούνται από την έλλειψη επικοινωνίας και την συνθήκη της ιδιοκτησίας, όπως είναι η ζήλεια, το αίσθημα της απόρριψης, ο θυμός που ακολουθεί, όχι απαγορεύοντάς τες ή διακωμωδώντας τες, αλλά τοποθετώντας τες πάνω στο τραπέζι, σε πρώτο πλάνο, χωρίς ενοχές και ντροπή αλλά και χωρίς επίκριση.
Φυσικά δεν είναι πανάκεια, ούτε μια πρακτική που βγαίνει αβίαστα και μαγικά άπαξ κι αποφασίσουμε πως μας εκφράζει. Υπάρχουν δεκάδες και ίσως εκατοντάδες διαφορετικές μορφές πολυσυντροφικότητας, ίσως όσες και οι πολυσυντροφικές σχέσεις. Δεν υπάρχει ένας τύπος που εγγυάται το σωστό αποτέλεσμα, ούτε μια φόρμα που εφαρμόζει σε όλα τα άτομα και τις διαδράσεις τους. Ο τρόπος με τον οποίο τα μέρη μιας πολυσυντροφικής σχέσης θα εξασκούν το polyamory αποφασίζεται και αφορά αποκλειστικά τα ίδια. Είτε είναι μια τριάδα, είτε μια οικογένεια με πολλά ζευγάρια, είτε ένας solo polyamorous άνθρωπος που εμπλέκεται σε μια ήδη υπάρχουσα σχέση, το μόνο πράγμα που θα είναι αδιαπραγμάτευτα εκεί από την αρχή και θα αποτελεί τη βάση και τον κοινό κώδικα ανάμεσά τους, είναι η πρόθεση για ειλικρίνεια, βαθειά επικοινωνία και απόλυτη συναίνεση.
Συντ.: Β. Λαζαρί
Χρήσιμα links σχετικά με το polyamory:
• Ανοιχτές Σχέσεις
• Polyamory.gr
• Πολυσυντροφικότητα
• Ενημερωτικό έντυπο για πολυσυντροφικότητα και ζήλεια
• Openlove.community (social network)
• The 12 pillars of polyamory
• 15 comments polyamorous people are tired of getting
• So you think you’re polyamorous: a guide to come out to yourself
• Don’t conflate cheating with open relationships, please
