Σύμφωνα με το εγχειρίδιο «Ταυτότητα και έκφραση φύλου» της Μαρίνας Γαλανού που εξέδωσε το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, ως τρανσφοβία ορίζεται «όλο το φάσμα της έκφρασης εχθρικών, φοβικών ή εκφράσεων δυσφορίας, αποστροφής, μισαλλοδοξίας ή και μίσους κατά των τρανς ανθρώπων λόγω της ταυτότητας ή έκφρασης φύλου τους. Συνώνυμοι όροι είναι ο τρανσμισογυνισμός (όταν αναφέρεται σε τρανς γυναίκες) και η τρανσμισαλλοδοξία».
Θα μπορούσε να υποθέσει κάποιος ότι μια τέτοιου είδους διάκριση που αφορά την ετερότητα δεν θα είχε θέση στα σύγχρονα ΛΟΑΤ κινήματα (μιλάμε για τα mainstream). Η ιστορία των διεκδικήσεων της κοινότητας δείχνει ξεκάθαρα ότι οι τρανς άνθρωποι υπάρχουν απ’ την πρώτη στιγμή της εξέγερσης απέναντι στην καταπίεση, την καταστολή, την αποσιώπηση και τη βία προς τα πρόσωπά μας. Δεν είναι τυχαίο πως τα πρώτα μπουκάλια στο Στόουνγουολ έφυγαν από τα χέρια δύο τρανς γυναικών και μάλιστα μη λευκών, της λατίνας Sylvia River και της μαύρης Marsha P. Johnson.
Σήμερα, η θεσμική προσέγγιση των ΛΟΑΤ ατόμων είναι φαινομενικά διαφορετική. Το κίνημα και τα συμβατικά όργανά του (ΜΚΟ, σωματεία, ομάδες πολιτικών κομμάτων, επιτροπές) εστιάζουν με την ρητορική τους στη μη διαφορετικότητα των ομοφυλόφυλων, αμφί και τρανς πολιτών από τους υπόλοιπους ετερο-cis συμπολίτες. Είναι όμως αυτή μια στρατηγική συμφέρουσα για όλο το ΛΟΑΤ φάσμα; Είναι μια πολιτική που συμπεριλαμβάνει και τις μη συμβατικές ταυτότητες φύλου και σεξουαλικότητες;
Με την προάσπιση την ένταξης των ετεροτήτων μας στην κυρίαρχη αφήγηση της κανονικότητας, μιας κανονικότητας που διαλέγει τους καλύτερους, τους πιο άξιους, τους πιο ευκατάστατους, τους πιο αρτιμελείς, τους πιο cis από εμάς ως νέα πρότυπα για να ικανοποιήσει τη σύγχρονη τάση της ποικιλομορφίας, δεν βάζουμε οι ίδιοι μ’ αυτόν τον τρόπο μια διαχωριστική γραμμή στο ποιες και ποιοι χωράμε τελικά σ’ αυτήν την καινούρια, «συμπεριλιπτική» κοινωνία;
Ας πάρουμε το Παράδειγμα των τρανς ανθρώπων. Με πόσα μέτρα και σταθμά μετράμε την ύπαρξή τους, ακόμα και μέσα στους δικούς μας χώρους και τις διεκδικητικές ρητορικές μας; Πόσο συχνά είναι το Τ στο ΛΟΑΤ μας αφημένο στη μοίρα του; Πόσο συχνά συγχέουμε την ταυτότητα φύλου με τη σεξουαλικότητα; Πόσο αυθαίρετα αντιλαμβανόμαστε τις τρανς ταυτότητες ως διαταραχές και δυσφορίες, ψυχιατρικοποιώντας τες γενικά; Δε μετράμε συνεχώς κατά πόσο ο εκάστοτε τρανς άνθρωπος έχει «επιτύχει» κατά τη μετάβαση να μοιάσει μ’ αυτό που εμείς θεωρούμε πρότυπη απεικόνιση του φύλου; Δεν υποθέτουμε και επιλέγουμε αυθαίρετα τις αντωνυμίες με τις οποίες απευθύνουμε τον λόγο; Δεν κάνουμε με θράσος εικασίες για τα σώματα και το σεξ των τρανς ανθρώπων την ίδια στιγμή που σε καμία αντίστοιχη περίπτωση δεν θα επιτρέπαμε στον εαυτό μας να κάνουμε το ίδιο για κάποιον cis;
Η Τζούλια Σεράνο σε κείμενο που έχει μεταφράσει η συλλογικότητα QueerTrans εξηγεί: «η ταυτότητα φύλου μου ως τρανς γυναίκα αντιμετωπίζεται ως εγγενώς ύποπτη, και λιγότερο νομιμοποιημένη, από όταν κάποιος με θεωρεί cis γυναίκα. Ενίοτε κάποια cis άτομα μου έχουν πει: “Γιατί είναι τόσο μεγάλο θέμα αυτό; Εμένα δεν θα με ένοιαζε τόσο αν κάποιος μπέρδευε τις αντωνυμίες καθώς μου μίλαγε.” Η απάντηση μου σε αυτό είναι, φυσικά και δεν θα σ’ ένοιαζε, μιας και δεν σου συμβαίνει ποτέ. Και αν κάποια στιγμή συνέβαινε θα ήταν κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο και για αυτό ακίνδυνο. Στην περίπτωση μου, όμως, ο κόσμος όντως ενίοτε μπερδεύει τις αντωνυμίες και όταν το κάνει είναι δείγμα ότι ασυνείδητα θεωρεί την ταυτότητα φύλου μου λιγότερο αυθεντική σε σχέση με των cis ατόμων. Επιπροσθέτως η δυσκολία αλλαγής στοιχείων σε ταυτότητες και διαβατήρια ακυρώνει την αξιοπιστία της ταυτότητας του φύλου μου. Ακόμα η ανεργία στα τρανς άτομα , πολλές φορές σχετίζεται με το κατά πόσο μοιάζουν με το cis πρότυπο. Οι τρανς γυναίκες εξακολουθούν να φυλακίζονται στις αντρικές πτέρυγες. Τρανς άτομα βιάστηκαν, κακοποιήθηκαν, εξευτελίστηκαν ή ακόμα και δολοφονήθηκαν επειδή ”εξαπάτησαν” τον ανυποψίαστο θύτη τους.
Όλες οι παραπάνω διακρίσεις κι ακυρώσεις συναντιούνται σε μία άποψη.
Οι ταυτότητες, οι επιθυμίες, τα σώματα κι ο σεξουαλικός προσανατολισμός των τρανς ατόμων δεν αξίζουν τον σεβασμό και τα δικαιώματα που τα μη τρανς άτομα έχουν ως κεκτημένα».
Στην επικρατούσα θεσμική και πολιτισμική αφήγηση, τα τελευταία χρόνια οι αναπαραστάσεις ΛΟΑΤ ατόμων έγιναν περισσότερες κι αυτό από μια άποψη θεωρείται νίκη και κατάκτηση. Ας σκεφτούμε όμως σοβαρά, σαν μέλη της κοινότητας, ποιες ακριβώς είναι αυτές οι αναπαραστάσεις και ποιους/ες αναπαριστούν στην πραγματικότητα;
Έξοχο παράδειγμα, η περίπτωση της Κέιτλιν Τζένερ που έχει απασχολήσει την ποπ κουλτούρα αλλά και ακτιβιστές και ακτιβίστριες παγκοσμίως. Η πρώτη ανάγνωση χρεώνει ως νίκη του κινήματος το γεγονός ότι μια τρανς γυναίκα ένιωσε την ασφάλεια να «βγει από την ντουλάπα» όντας ήδη διάσημη με το φύλο που της δόθηκε κατά τη γέννα, και να δώσει με αυτόν τον τρόπο βήμα στους τρανς ανθρώπους. Κάτι που, πράγματι, ισχύει. Μια μη αποσιωπητική και ολοκληρωμένη ανάλυση, όμως, της περίπτωσης δεν θα έπρεπε να σταματάει εκεί.
Είναι η αναπαράσταση της Τζένερ αντιπροσωπευτική για την πραγματικότητα των τρανς ανθρώπων; Πόσοι και πόσες βραβεύονται, προσκαλούνται σε talk shows για να πουν τις ιστορίες τους, έχουν δικά τους ριάλιτι; Πόσα τρανς άτομα πεθαίνουν λόγω της ταυτότητας φύλου τους, καθημερινά; Πόσα μένουν άνεργα ή διώχνονται από τις οικογενειακές εστίες; Πόσοι τρανς έφηβοι και παιδιά ακυρώνονται και οι συμπεριφορές τους ψυχιατρικοποιούνται; Τι συμβαίνει με την νομική αναγνώριση και τις ομοφοβικές και τρανσφοβικές διακρίσεις που ενυπάρχουν στις νομοθεσίες (Gay/Trans Panic Defense); Για να μη μιλήσουμε για την ιατρική διαδικασία της μετάβασης φύλου που απαιτεί την στείρωση και τον ακρωτηριασμό των τρανς σωμάτων.
Είναι τα παραπάνω ζητήματα πιθανόν να ακουστούν, έστω και κάπου στην ακρούλα, στην μαρκετινίστικη παραφιλολογία που έχει στηθεί γύρω από την ιστορία της Κέιτλιν Τζένερ;
Η συλλογικότητα QueerTrans ολοκληρώνει την παρέμβασή της στο διήμερο του ΣΥΔ για την Ημέρα Μνήμης Διεμφυλικών, το 2012, με μια παράγραφο που αφορά την ταξική διάσταση της μετάβασης φύλου: «αν κάποιο τρανς άτομο έχει την οικονομική άνεση μπορεί να απευθυνθεί σε ιδιώτες ψυχιάτρους, οι οποίοι συχνά στερούνται πείρας, αλλά δίνουν το παραπεμπτικό σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Τα τρανς άτομα που δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά στο ”γρήγορο” τρανζίσιον μην αντέχοντας άλλο αυτή την αναμονή του δημοσίου, παίρνουν ορμόνες χωρίς ιατρική παρακολούθηση βάζοντας σε κίνδυνο την υγεία τους και όλα αυτά γιατί οι δομές είναι μοναρχικές. Όνειρο θερινής νυκτός αποτελεί η κάλυψη της χειρουργικής επέμβασης (btm surgery) από τα ασφαλιστικά ταμεία. Πολύ συχνά είναι δύσκολο ακόμα και να νοσηλευτεί σε νοσοκομείο ένα τρανς άτομο, οι γιατροί απαντούν: ”Δεν αναλαμβάνω τέτοιες περιπτώσεις”».
Με την εμπορευματοποιημένη και glamorous γκέι κουλτούρα να χαράζει τον mainstream δρόμο των διεκδικήσεών μας (γάμος, παιδοθεσία) χρησιμοποιώντας τις ίδιες μισογυνικές και τρανσμισογυνικές ρητορικές που χρησιμοποιεί η μικροαστική αλλά και η φιλελεύθερη ετεροκανονική αφήγηση (τρανς αλλά να «περνάει», γκέι αλλά όχι «φτερού», λεσβία αλλά όχι «νταλίκα») δημιουργεί μη αντιπροσωπευτικές, ολοκληρωτικές, λευκές, cis, «κανονικές» εικόνες για την ΛΟΑΤ εμπειρία. Διασφαλίζοντας έτσι μια θέση στην κυρίαρχη αφήγηση, παίρνει η ίδια τον ρόλο του δεσμοφύλακα απέναντι στην επιθυμία και τα σώματα των ΛΟΑΤ ανθρώπων, δημιουργώντας μια ελιτιστική «ομοκανονικότητα» (πια), με τον ίδιο τρόπο που η ετεροκανονική κυριαρχία μας ξεχώρισε και μας κατηγοριοποίησε ως Άλλο, τα προηγούμενα χρόνια.
Θέλουμε στ’ αλήθεια κάτι τέτοιο να συνδεθεί με την ιστορία του κινήματος;
Συντ.: Β. Λαζαρί
