Συναντήσαμε την Daniela Vega, την πρωταγωνίστρια μιας από τις πιο ενδιαφέρουσες ταινίες της φετινής κινηματογραφικής σεζόν, την «Μια Φανταστική Γυναίκα», λίγες ώρες πριν την επίσημη πρεμιέρα της στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Αθήνας «Νύχτες Πρεμιέρας». Μόλις είχε γυρίσει από την επίσκεψή της στην Ακρόπολη, ενθουσιασμένη με την Ελλάδα, απολαμβάνοντας μια ελληνική σαλάτα!
Η κουβέντα μας ξεκινάει, λίγο ανεπίσημα, κατά την διάρκειά του γεύματός της και μας εξηγεί αυτό που ήδη έχουμε διαπιστώσει. Ότι η «φανταστική γυναίκα», η Marina της ταινίας είναι εκείνη και ότι η Daniela είναι η Marina. Ξεκίνησε πριν δύο χρόνια σαν σύμβουλος του σεναριογράφου και σκηνοθέτη της ταινίας Sebastian Lelio, όταν ακόμα εκείνος έκανε μια έρευνα για τις συνθήκες ζωής των τρανς ατόμων στην Χιλή. Ήθελε να κάνει μια ταινία όπου μετά τον ξαφνικό θάνατο του συντρόφου μιας τρανς γυναίκας, το περιβάλλον του την αποκλείει από κάθε πράξη πένθους. Στην πραγματικότητα όχι μόνο την αποκλείουν από κάθε υλικό αγαθό που απολάμβανε μαζί του, και που για εκείνη δεν έχει και τόση σημασία, αλλά την αποκλείουν από το δικαίωμα του θρήνου και του αποχαιρετισμού και από κάθε τι που θα την βοηθήσει να αποδεχτεί την κατάσταση και να συνεχίσει την ζωή της. Και τότε εκείνη συνειδητοποιεί ότι κάθε σπασμωδική της κίνηση δεν θα την βοηθήσει. Ο αποχαιρετισμός του αγαπημένου της και η διεκδίκηση του σκύλου τους είναι ο μόνος δρόμος που μπορεί να ακολουθήσει με κάθε περηφάνια.
Η Daniela έδωσε βιβλία στον Lelio σχετικά με την ζωή των τρανς ατόμων στην χώρα της, του γνώρισε τρανς άτομα που του μίλησαν για την ζωή τους και τον πήγε στα κατάλληλα μέρη. Δύο χρόνια μετά, όταν έλαβε ταχυδρομικά το τελικό σενάριο, με συγκίνηση συνειδητοποίησε ότι η ταινία είχε γραφτεί πάνω σε εκείνη, γράφτηκε για εκείνη, ήταν η πρωταγωνίστρια. Ένας ρόλος που την έφερε σε παγκόσμια περιοδεία, κερδίζοντας στο Φεστιβάλ Βερολίνου, την Αργυρή Άρκτο Σεναρίου και την οδηγεί στα Όσκαρ ως την επίσημη πρόταση της Χιλής για το ξενόγλωσσο Όσκαρ. Πολλοί κριτικοί κινηματογράφου γράφουν ότι της αξίζει γι αυτό το ρόλο μια υποψηφιότητα Όσκαρ Πρώτου Γυναικείου Ρόλου αλλά, όπως λέει και η ίδια η Ντανιέλα, «τώρα είμαι εδώ, ένα βήμα την φορά».
O Sebastian Lelio και η Daniela Vega στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου όπου κέρδισαν για την ταινία Αργυρή Άρκτο Σεναρίου
Μας μιλάει για την αγάπη της για την όπερα, καθώς και η ίδια είναι λυρική τραγουδίστρια. Είναι εκείνη που πρότεινε στον σκηνοθέτη να τραγουδήσει στην ταινία τα «Ombra mai fu» και «Sposa son disprezzata» των Händel και Vivaldi. Στεκόμαστε σε δύο σκηνές της ταινίας. Στην μαεστρία του σκηνοθέτη να μην δείξει πολύ σκληρές σκηνές βίας, αν και ο θεατής το αναμένει ανάλογα με την εξέλιξη της ιστορίας. Επιλέγει να δείξει μια συγκλονιστική εικόνα με το παραμορφωμένο πρόσωπο της Μαρίνας από μια πλαστική ταινία που αποτελεί μεταφορικά την απόλυτη αναπαράσταση της ψυχολογικής και σωματικής βίας που υφίστανται τα τρανς άτομα. Επίσης στεκόμαστε στην σκηνή εφήμερου σεξ της πρωταγωνίστριας σε μπαρ και μας επισημαίνει ότι τελικά για όλους τους ανθρώπους οι σπασμωδικές κινήσεις, η αυτοταπείνωση και, έστω, η εκτόνωση δεν είναι ικανά για να διώξουν τα «φαντάσματα» από το μυαλό του, όσο και αν προσπαθούν να αποδράσουν από την πραγματικότητα.
Μας εξηγεί ότι στην Χιλή δεν υπάρχει καμιά νομική κατοχύρωση για τα τρανς άτομα και ότι τα βήματα της κοινωνίας προς την αποδοχή είναι πολύ αργά. Είναι ενημερωμένη και συγκινημένη με την συγκυρία της συζήτησης, στην Ελληνική Βουλή, για την ψήφιση του νομοσχεδίου για την Νομική Αναγνώριση της Ταυτότητας Φύλου. Μιλάμε για τις δικές τις εμπειρίες σχετικά:
Σε τηλεοπτική εκπομπή της Χιλής έχεις αναφερθεί δημόσια για τα σχολικά σου χρόνια και τα χαρακτήρισες σκοτεινά χρόνια. Θέλεις να μας μιλήσεις γι αυτό;
Ναι βέβαια… Μεταξύ των 12 και των 14 μου χρόνων πήγα σε ένα σχολείο αρρένων και εκεί τα πέρασα πραγματικά πολύ άσχημα. Είχα κάποια προβλήματα και στο προηγούμενο σχολείο μου αλλά σε αυτό, συγκεκριμένα το μέρος, γνώρισα την βία. Γνώρισα το σκοτάδι.
Βία ψυχολογική ή σωματική;
Και τα δύο. Περισσότερο ψυχολογική βία αλλά ναι, υπήρχαν και περιστατικά και σωματικής βίας. Ήταν κάτι πολύ άσχημο γιατί οι καθηγητές μου δεν με πίστευαν! Και δεν έκαναν τίποτα σαν να μην συνέβαινε ποτέ. Ήταν η πιο σκοτεινή περίοδος της ζωής μου. Και ήταν μια περίοδος που γινόταν και μια αναζήτηση μέσα μου γιατί συνέπεσε με την ανάγκη αυτογνωσίας μου. Ήξερα ότι κάτι μου συνέβαινε αλλά δεν ήξερα ακριβώς τί αφού δεν ένιωθα γκέι, ένοιωθα ότι δεν άνηκα πουθενά. Εκείνη την εποχή ήταν γνωστά λίγα πράγματα. Το πολύ-πολύ ήσουν γκέι η λεσβία, αυτό μόνο λέγονταν, δεν ήταν όπως σήμερα που έχει ανοίξει η βεντάλια της διαφορετικότητας και όλα αναγνωρίζονται και έχουν ένα όνομα. Ήταν σαν να είσαι μέσα σε ένα αεροπλάνο και να νιώθεις ότι τίποτα δεν σου ανήκει, η αποσκευή σου μπορεί να χαθεί, το διαβατήριο σου μπορεί να χαθεί και μπορεί να πέσει το αεροπλάνο. Σαν να είσαι σε μέσα σε ένα αεροπλάνο δίχως προορισμό, να εξαρτάσαι μόνο από άλλους για να επιβιώσεις. Όμως αυτό με έκανε ακόμα πιο ανασφαλή γιατί εγώ έπρεπε να αποφασίσω ποιά είμαι και τί θέλω. Ήξερα ότι ήθελα να κάνω επαναπροσδιορισμό φύλου αλλά δεν ήξερα πώς να το κάνω.
Σε ποια ηλικία το συνειδητοποίησες αυτό για τον εαυτό σου;
Στα 14 χρόνια μου ήξερα τι είμαι. Και ξεκίνησα την διαδικασία επαναπροσδιορισμού τότε και μέχρι τα 17 μου χρόνια. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι πάντα γνώριζα ότι είμαι γυναίκα, από τα δύο μου χρόνια. Πάντα ένιωθα καλύτερα με το τοποθετούμαι σαν άνθρωπος στον θηλυκό κόσμο. Είχα μια ανδροφοβία ακόμα και για τα μικρά αγοράκια. Νόμιζα ότι το να είσαι άντρας είναι κάτι κακό. Πέρασα μια αργή και μακρά εσωτερική διαδικασία για να συνειδητοποιήσω ότι όχι μόνο με έλκυαν σεξουαλικά οι άντρες αλλά και ότι είναι πολύ όμορφο να είσαι άντρας όσο πολύ όμορφο είναι να είσαι γυναίκα. Απλά, εκείνες τις εποχές ήταν άλλος ο κόσμος, πολύ διαφορετικός. Όπως λέμε στην Αμερική «οι Δίδυμοι Πύργοι ήταν όρθιοι ακόμα»! Είναι μια έκφραση για να πούμε ότι όλα έχουν αλλάξει από τότε. Τότε δεν υπήρχε πληροφόρηση με αποτέλεσμα να μπερδεύεσαι ακόμα και εσύ ο ίδιος με τον εαυτό σου και να μην ξέρεις πώς να το ονομάσεις. Γι αυτό τα ονομάζω σκοτεινά χρόνια εκείνα για την ζωή μου. Όμως όταν σε φοβίζει κάτι που δεν ξέρεις, όταν σε φοβίζει το σκοτάδι δεν είναι σωστή επιλογή να το κρύβεις η να αδιαφορείς αλλά να το αντιμετωπίζεις. Το σκοτάδι αντιμετωπίζεται με φως και η σιωπή με ήχο.
Τι θα συμβούλευες επομένως στα νέα παιδιά που έρχονται αντιμέτωπα με το μπούλινγκ;
Θα τους έλεγα ότι το πρώτο που έχουν να κάνουν είναι να το επικοινωνήσουν με οποιοδήποτε τρόπο! Να μην το αποδεχτούν και να μην σιωπήσουν. (Κοιτάζει σχεδόν με ζήλια το κινητό τηλέφωνο που βιντεοσκοπεί την συνέντευξη). Σήμερα έχουν πολλές περισσότερες ευκαιρίες για να το αποδείξουν αυτό που τους συμβαίνει, ευκαιρίες που δεν είχα εγώ. Μπορούν να το γράψουν σε ένα κινητό τηλέφωνο και να έχουν μια απόδειξη για αυτούς που δεν το πιστεύουν. Να τους αναγκάσουν να το πιστέψουν και να κάνουν κάτι γι αυτό. Να μην το βάλουν ποτέ κάτω. Εκείνη την εποχή που ήμουν εγώ μικρή το μόνο που μπορούσες να έχεις ήταν ένα δημοσιογραφικό μαγνητοφωνάκι αλλά που να το έβρισκες σαν παιδί; Εμένα δεν με πίστεψαν στην αρχή και ήμουν ένα κορίτσι αδύναμο. Ήμουν ένα κορίτσι στο σκοτάδι εξαιτίας των καταστάσεων. Γι αυτό θα έλεγα σε όλα τα παιδιά που για οποιοδήποτε λόγο υποφέρουν από μπούλινγκ και ρατσιστικές πράξεις εναντίον τους να ανοίξουν το στόμα τους, να ανοίξουν την καρδιά τους και να ουρλιάξουν στον κόσμο αυτό που τους συμβαίνει. Γιατί υπάρχουν πολλά αυτιά να τα ακούσουν. Ευτυχώς σήμερα ο κόσμος δεν είναι πια «απονήρευτος», υπάρχει πληροφόρηση σχετικά και οργανώσεις που κάνουν πολύ καλή δουλειά. Να μην κάνουν το λάθος που έκανα εγώ.
Δηλαδή δεν μίλησες ποτέ γι αυτό σε κάποιον, στους γονείς σου;
Μόνο στην αρχή στους καθηγητές μου και όταν είδα ότι δεν με πιστεύουν σιώπησα. Δεν μίλησα ποτέ στους γονείς μου για την κακοποίησή μου από παιδιά του σχολείου. Αλλά αυτό ήταν κάτι σαν φαύλος κύκλος. Γιατί το μπούλινγκ συνεχίζονταν καθώς εκείνα τα παιδιά ήξεραν ότι εγώ δεν θα άνοιγα το στόμα μου να μιλήσω. Πόνταραν σε αυτό. Στους γονείς μου μίλησα πολύ αργότερα για το τί με έκανε στα σχολικά μου χρόνια να είμαι πάντα λυπημένη. Μίλησα στα 22 μου χρόνια. Και εκείνοι αναρωτήθηκαν, και σωστά, γιατί ποτέ δεν τους μίλησα για να έκαναν κάτι. Τότε νόμιζα ότι το έκανα από αγάπη, για να μην τους στεναχωρήσω αλλά έκανα λάθος.
Σε εκείνη την τηλεοπτική εκπομπή εμφανίζεται και ο πατέρας σου σε μια πολύ τρυφερή σκηνή μαζί σου. Όταν αποφάσισες να τους μιλήσεις τουλάχιστον για την αληθινή σου ταυτότητα είχες την στήριξή τους;
Ολοκληρωτικά! Ήμουν πολύ τυχερή σε αυτό το κομμάτι. Τυχερή σε σχέση με άλλα τρανς άτομα γιατί στην πραγματικότητα δεν είναι τύχη, είναι έτσι όπως πρέπει να είναι. Στα 14 μου χρόνια, όταν τους μίλησα με αγκάλιασαν και με αποδέχτηκαν. Ήταν σαν να ξανασυναντούσα την οικογένειά μου. Επαναπροσδιοριστήκαμε σαν οικογένεια και νοιώσαμε όλοι πιο ενωμένοι. Φοβόμουν τί θα συνέβαινε όταν θα τους μιλούσα, αν και ήξερα ότι πάντα με αγαπούσαν και με στήριζαν. Όμως είχα μια αγωνία για το αν θα με καταλάβαιναν. Ότι μπορεί να με έτρεχαν σε ψυχολόγους ή ψυχιάτρους γιατί θα νόμιζαν ότι είχα τρελαθεί. Αντιθέτως μου είπαν ότι ευτυχώς που μίλησα γιατί καταλάβαιναν ότι δεν κάτι δεν πήγαινε καλά με εμένα και δεν ήξεραν τι ήταν. Ότι θα με πήγαιναν σε κάποιο ψυχολόγο αν δεν μιλούσα. Μίλησα, όμως, και προχωρήσαμε μαζί σε όλα τα στάδια. Ο επαναπροσδιορισμός ήταν κοινός, εμένα στο φύλο μου και σε εκείνους στην συνειδητοποίηση ότι το πρώτο τους παιδί δεν ήταν γιος αλλά κόρη. Το περάσαμε όλο μαζί.
H Daniela Vega με τον πατέρα της
Μέσα απ’ όλα αυτά τι μήνυμα θα έστελνες στους γονείς των lgbt ατόμων;
Να ενωθούν. Το μήνυμά μου είναι να ενωθούν! Να καταλάβουμε όλοι ότι η ζωή είναι μόνο μία και η ευκαιρία είναι τώρα για να αλλάξουν τα πράγματα. Κανένας δεν έχει το δικαίωμα να πει σε κάποιον άλλο τι να κάνει ή πώς να κάνει τα πράγματα. Αν είναι γονείς και αγαπούν τα παιδιά τους, η αγάπη αυτή δεν έχει προϋποθέσεις. Η αγάπη είναι μία μόνο. Αν κάποιος λέει ότι σε αγαπάει αλλά μέχρι εδώ, όχι άλλο, τότε δεν σε αγαπάει. Έτσι γνώρισα και εγώ την αγάπη, χωρίς όρια. Οι γονείς μου, οι φίλοι μου με στηρίζουν όπως τους στηρίζω και εγώ πέρα από κάθε συνθήκη. Γιατί γι αυτό πρόκειται. Όλοι μας είμαστε εδώ περαστικοί, όλοι θα πεθάνουμε και το μόνο που θα μείνει πίσω μας είναι η κληρονομιά μας, το έργο μας, η προσφορά μας. Όπως η Ακρόπολη που στέκεται εκεί τόσα πολλά χρόνια και όλη η ανθρωπότητα την φροντίζει για να ερχόμαστε να την βλέπουμε, έτσι και εμείς πρέπει να φροντίζουμε για το ότι κάνουμε ώστε τουλάχιστον οι επόμενοι από εμάς να περάσουν καλύτερα και να καταλάβουν ότι η ζωή είναι μια ευκαιρία και όχι ένα μεγάλο πρόβλημα.
Θέλεις να μας πεις πως ξεκίνησες την πορεία σου ως ηθοποιός και έφτασες μέχρι εδώ;
Εγώ σπούδασα μαγειρική, είμαι σεφ. Αλλά κανένας δεν μου έδινε εργασία ως τρανς άτομο. Τότε η οικογένειά μου με συμβούλεψε μήπως ήταν καλύτερα να σπουδάσω μακιγιάζ καθώς ο κόσμος αυτός είναι πιο ανεχτικός στην διαφορετικότητα. Και έτσι έγινε. Τότε ένας φίλος μου που σπούδαζε υποκριτική επέμενε ότι έπρεπε να πάρω μέρος σε μια παράσταση που ετοίμαζαν στο πανεπιστήμιο. Μου είπε ότι χρειαζόταν ένα άτομο για την παράσταση που να τραγουδάει όπερα, κάτι που έκανα εγώ από τα παιδικά μου χρόνια, είχα μαθήματα όπερας. Εγώ το απέρριψα και είπα ότι δεν μπορώ να το κάνω. Τελικά με έπεισε τουλάχιστον να πάω στις πρόβες και να δούμε μαζί το μακιγιάζ των ηθοποιών για την παράσταση. Και πώς έγινε, λίγο για πλάκα, να βρεθώ στην σκηνή και να τραγουδάω όπερα; Τότε ένας καθηγητής του Πανεπιστημίου με προσκάλεσε να παρακολουθήσω τα μαθήματα υποκριτικής του Πανεπιστημίου, δίχως να γραφτώ, ως ακροατής. Και έτσι έγινε. Μετά πήρα μέρος σε μια παράσταση του Πανεπιστημίου και εκεί ένας σκηνοθέτης με ανακάλυψε και με προσκάλεσε να κάνουμε μια θεατρική παράσταση. Eίναι «Η Γυναίκα Πεταλούδα» που έκτοτε ανεβάζουμε επτά συνεχόμενα έτη και έχει μεγάλη επιτυχία στην Χιλή. Στην παράσταση αυτή άλλος σκηνοθέτης με είδε και με έφερε στον κινηματογράφο και έφτασα μέχρι εδώ!
Και μέχρι τα Όσκαρ!
Ναι, στα Όσκαρ φτάνω, τουλάχιστον στην τελετή από εκεί και πέρα δεν ξέρω τι θα γίνει. Αλλά ξέρεις κάτι; Το Όσκαρ είναι πολύ σπουδαίο, είναι όνειρο ζωής για έναν ηθοποιό αλλά ζω την κάθε στιγμή όπως έρχεται. Τώρα είμαι εδώ και απολαμβάνω την Ελλάδα και μέχρι τότε βλέπουμε…
Η τέχνη είναι πολιτική;
Ακριβώς, το επαναλαμβάνω πάντα. Η τέχνη είναι πολιτική και έχει πάντα να κάνει με το τι είναι, τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Η τέχνη φέρνει πολλά πράγματα στον άνθρωπο. Να, εμένα με φέρνει στην Ελλάδα, έναν τόπο που όλος ο κόσμος θέλει να γνωρίσει, είναι ένα δώρο της τέχνης για εμένα αυτό.
Ένα τελευταίο μήνυμα στο lgbt κοινό μας;
Θα μου άρεσε όλα τα lgbt παιδιά της Ελλάδας να μπορέσουν να έρθουν στο σινεμά να δουν την ταινία μας “Una mujer fantastica”. Εγώ είμαι η Daniela Vega, έρχομαι από μία πολύ μακρινή χώρα, την Χιλή.
Είμαστε όλοι άνθρωποι και κάποια μέρα όλοι θα πεθάνουμε, γι αυτό δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να γιορτάζουμε την ζωή, κάθε στιγμή της. Αν έχετε κάποιο πόνο στην καρδιά, ανοιχτείτε στον κόσμο, κάποιος πάντα θα βρεθεί να σας ακούσει και να σας στηρίξει. Ακόμα και αν αυτό το «αυτί» τώρα σας φαίνεται δύσκολο να βρεθεί, ανοίχτε βιβλία, διαβάστε βιβλία, δείτε ταινίες, ακούστε όπερα, ακούστε μουσική, ανοίχτε την καρδιά σας στην τέχνη γιατί η τέχνη είναι κάτι ζωντανό, είναι καθαρή αγάπη, γιατί η τέχνη μπορεί να σώσει όπως έσωσε εμένα.
Η ταινία «Μια φαντασική γυναίκα» (Una Mujer Fantástica) βγαίνει στους κινηματογράφους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης στις 5 Οκτωβρίου 2017, από τις StraDaFilms & Seven Films.
Συνέντευξη Xaris Torto και Maria Cyber
