Ιστορική χαρακτηρίζει την απόφαση του Ειρηνοδικείου Αθηνών για τη μεταβολή των στοιχείων τρανς προσώπου χωρίς το προαπαιτούμενο χειρουργικής επέμβαση το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (Σ.Υ.Δ.), με δελτίο τύπου του που αναρτήθηκε σήμερα στην επίσημη ιστοσελίδα του.
Μάλιστα ο Δικηγόρος και Συμπαραστάτης του Πολίτη και της Επιχείρησης κ. Βασίλης Σωτηρόπουλος, εκπρόσωπος του trans άντρα που κατέφυγε στην δικαιοσύνη στην σχετική υπόθεση, σημειώνει σχετικά:
"Mε ιδιαίτερη ικανοποίηση, σας παρουσιάζω σήμερα την πρώτη απόφαση της Ελληνικής Δικαιοσύνης που αναγνωρίζει δικαίωμα μεταβολής ληξιαρχικών στοιχείων φύλου και ονοματεπωνύμου, χωρίς να προϋποθέτει την χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης αναπαραγωγικών οργάνων. Μέχρι πέρσι, το ίδιο δικαστήριο απέρριπτε τέτοια αιτήματα, με την αιτιολογία της δήθεν έλλειψης νομικής βάσης και αναγνώριζε ως προϋπόθεση την χειρουργική επέμβαση (ενώ πουθενά δεν αναφερόταν αυτό στον νόμο).
Στην υπόθεση αυτή εκπροσώπησα ως πληρεξούσιος δικηγόρος έναν τρανς άνδρα (φύλο που του αποδόθηκε κατά τη γέννηση: κορίτσι) και, με την επίκληση παρεμφερούς (αλλά όχι ad hoc) νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς και άρθρων του Διεθνούς Συμφώνου Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων, ζητήθηκε να διαταχθεί το ληξιαρχείο να μεταβάλει το φύλο και το ονοματεπώνυμο (από θήλυ σε άρρεν), χωρίς να έχει πραγματοποιηθεί επέμβαση αφαίρεσης των γυναικείων γεννητικών οργάνων.
Το Δικαστήριο αναγνώρισε, για πρώτη φορά στα ελληνικά δικαστικά χρονικά, ότι η εγχείρηση των γεννητικών οργάνων δεν είναι απαραίτητη και ότι αν θεωρείτο απαραίτητη θα παραβίαζε τα ανθρώπινα δικαιώματα του αιτούντος προσώπου. Στην ουσία, το Δικαστήριο προσδίδει ένα εντελώς διαφορετικό νόημα στην έννοια της "αλλαγής φύλου", όπως αναφέρει ο ν.344/1976, εναρμονίζοντας τον -ξεπερασμένο- αυτόν νομικό όρο με την σύγχρονη αντίληψη για την "ταυτότητα φύλου" και τα έντονα στοιχεία αυτοπροσδιορισμού και αυτοπραγμάτωσης που περιλαμβάνει ο όρος αυτός.
Σήμερα αυτή η απόφαση κατέστη αμετάκλητη, δηλαδή δεν μπορεί πλέον να προσβληθεί με τακτικό ένδικο μέσο σε ανώτερο ή ανώτατο δικαστήριο. Αποτελεί δικαίωση για τον εντολέα μου, ο οποίος αποδεσμεύεται από τον γραφειοκρατικό "εγκλεισμό" του σε φύλο που δεν αντιστοιχεί στην κοινωνική παράστασή του, χωρίς να χρειαστεί να ακρωτηριαστεί. Αποτελεί όμως και μια πρώτη δικαίωση και για το σύνολο της ελληνικής τρανς κοινότητας και τους συνοδοιπόρους της, που διεκδικούν μια απλή, διαφανή και μη ιατρική διαδικασία για την ληξιαρχική μεταβολή φύλου, αναπτύσσοντας -ως νομολογία- και διεθνείς προεκτάσεις, ως προς την ερμηνεία της ΕΣΔΑ και του ΔΣΑΠΔ, καθώς και ως προς την αναγνώριση των δικαιωμάτων ταυτότητας φύλου, που αποτελεί τον προσωπικό και βαθύτερο τρόπο με τον οποίο το άτομο βιώνει το φύλο του, είτε αυτό συμφωνεί με το φύλο που του αποδόθηκε κατά την γέννηση, είτε όχι. Σημειωτέον ότι η "ταυτότητα φύλου" δεν έχει καμία σχέση με τον "σεξουαλικό προσανατολισμό" που αφορά το φύλο προς το οποίο το άτομο νιώθει σωματική και συναισθηματική έλξη".
Στο δελτίο τύπου του Σ.Υ.Δ., που εκφράζεται ικανοποίηση για την απόφαση, παρουσιάζονται προτάσεις για αλλαγές στην νομοθεσία σχετικά που απαιτείται να γίνουν. Συγκεκριμένα αναφέρεται:
"Θεωρούμε την παραπάνω απόφαση, παρ’ όλο που το δικαστήριο έλαβε υπόψη του τις ιατρικές διαδικασίες που είχε προχωρήσει το πρόσωπο, μία ιδιαίτερα θετική και ιστορική μεταβολή στην νομολογία για την αλλαγή των εγγράφων των τρανς ανθρώπων, καθώς θεώρησε ως υπερβολική απαίτηση και πρακτική για την αναγνώριση της πραγματικής ταυτότητας ενός τρανς ανθρώπου, την υποχρεωτική στείρωση και την χειρουργική επέμβαση στα γεννητικά όργανα, πολλώ δε παραπάνω ότι παραβιάζει το Άρθρο 8 της ΕΣΔΑ που αναφέρεται στο δικαίωμα του σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής κάθε προσώπου.
Αξίζουν τα θερμότερα των συγχαρητηρίων προς τον δικηγόρο Βασίλη Σωτηρόπουλο που χειρίστηκε νομικά την υπόθεση, καθώς βεβαίως και στην έδρα και συγκεκριμένα στην Ειρηνοδίκη, κυρία Σοφία Κωνσταντινίδου, που άνοιξαν ένα σημαντικό δρόμο στην αποκατάσταση της άνισης και κακοποιητικής μεταχείρισης που υφίστανται οι τρανς άνθρωποι σε όλο το φάσμα της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής τους, που έχουν την αφετηρία τους στο έλλειμμα νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου χωρίς το προαπαιτούμενο της στείρωσης.
Θεωρούμε, ακόμη, πως η ιστορική αυτή απόφαση, πρέπει να αποτελέσει το δυναμικό σημείο εκκίνησης ώστε η Πολιτεία να προχωρήσει άμεσα και χωρίς καθυστερήσεις, στη νομοθέτηση της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου, αίροντας και τις ιατρικές και άλλες προϋποθέσεις, και αξιοποιώντας την εμπειρία πρόσφατων νομοθεσιών, όπως της Μάλτας, της Δανίας, της Ιρλανδίας και της Νορβηγίας, και κυρίως την Απόφαση 2048 (2015) της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Ευρώπης, που καλεί τα κράτη μέλη:
- Να υιοθετήσουν γρήγορες, μη γραφειοκρατικές, διαφανείς και πλήρως προσβάσιμες διαδικασίες νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου, δίχως ιατρικές διαδικασίες, ψυχιατρικές γνωματεύσεις, ή άλλες προϋποθέσεις, βασισμένες μόνο στον αυτοπροσδιορισμό.
- Να διατηρείται όλο το πρότερο στάτους του προσώπου, υπάρχοντος γάμου, οικογενειακό ή άλλο.
- Να υπάρξουν ανοικτές και προσβάσιμες διαδικασίες και για τα ανήλικα πρόσωπα, λαμβανομένων υπόψη των συμφερόντων των παιδιών και της καλύτερης ανάπτυξης της προσωπικότητάς τους.
- Να εξετάσει την συμπερίληψη τρίτης ή κενής καταχώρησης φύλου στα έγγραφα ταυτότητας για όσα πρόσωπα το επιθυμούν.
- Να είναι πλήρως προσβάσιμες οι υπηρεσίες υγείας για τα τρανς πρόσωπα χωρίς την ετικέτα της ψυχικής ασθένειας καθώς και να καλύπτεται ασφαλιστικά πλήρως η διαδικασία επαναπροσδιορισμού φύλου.
Ακόμη:
- Να τροποποιηθούν οι νομοθεσίες κατά των διακρίσεων με σαφή αναφορά της ταυτότητας και χαρακτηριστικών φύλου στο χώρο της εργασίας, της παροχής υπηρεσιών και αγαθών, της αυτοαπασχόλησης, της εκπαίδευσης, της υγείας, της στέγασης, ενώ να προστεθούν τα χαρακτηριστικά φύλου στη νομοθεσία για την υποκίνηση σε βία ή μίσος.
- Να υπάρξουν δικλίδες προστασίας λόγω ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου στο σχολικό περιβάλλον
- Να υπάρχει πρόβλεψη για τους πρόσφυγες και μετανάστες για λόγους ταυτότητας και χαρακτηριστικών φύλου.
- Να απαγορευτούν οι κανονικοποιητικές χειρουργικές επεμβάσεις για τα ίντερσεξ νεογνά και ανηλίκους που γίνονται δίχως τη συναίνεσή τους.
Τέλος, να ληφθούν υπόψη οι συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Συνηγόρου του Πολίτη, που ομονοούν στην ίδια κατεύθυνση διαδικασιών νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου, που να είναι γρήγορες, μη γραφειοκρατικές, διαφανείς, πλήρως προσβάσιμες, χωρίς ιατρικές ή άλλες προϋποθέσεις, βασισμένες στον αυτοπροσδιορισμό.
Η ελληνική δικαιοσύνη έκανε το δικό της ιστορικό βήμα. Απομένει, τώρα, στην Κυβέρνηση να το ολοκληρώσει στην κατεύθυνση αυτή, κάνοντας πράξη τις δεσμεύσεις της".
