Για όσους και όσες από εσάς δεν το γνωρίζουν ακόμα, η χώρα μας πρόσφατα απέκτησε την πρώτη αυτοοργανωμένη ομάδα LGBTQI ηλικιωμένων και μη αυτοεξυπηρετούμενων ατόμων. Οι Proud Seniors Greece, παρουσιάστηκαν στην ελληνική LGBTQI κοινότητα (και όχι μόνο) την Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2015, στην πρώτη εκδήλωση που διοργάνωσε η ομάδα στον χώρο του Booze.
Ο Γιάννος Κανελλόπουλος, ιδρυτικό μέλος, με την υποστήριξη ενός δυνατού πάνελ ομιλητών που περιέλαβε τον Μιχάλη Λάβδα, ψυχολόγο στην ΕΠΑΨΥ, τη Βάσω Φενέκου, κλινική ψυχολόγο, υποψήφια διδάκτορα του Α.Π.Θ., την Φρόσω Σημαδοπούλου, τελειόφοιτο ψυχολογίας του Α.Π.Θ. και τη Μαριλένα Γάτσιου, τελειόφοιτο Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, εξέτασαν το θέμα του lgbtqi aging, ένα θέμα με σοβαρές κοινωνικές προεκτάσεις, που για πρώτη φορά έρχεται στην επιφάνεια στα πλαίσια της ελληνικής κοινωνίας.
Ας δούμε, όμως, αναλυτικά, γιατί το συγκεκριμένο ζήτημα είναι σημαντικό.
Σε πολλές χώρες της Ευρώπης, οι LGBTQI άνθρωποι διατρέχουν τον κίνδυνο να υποστούν διάκριση και παρενόχληση σε καθημερινή βάση. Οι προκαταλήψεις -και οι παρανοήσεις- σχετικά με τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, τροφοδοτούν την μη ανεκτική στάση και συμπεριφορά απέναντι στην κοινότητα.
Στην περίπτωση των LGBTQI ηλικιωμένων ατόμων, όλα τα θέματα που έχουν να κάνουν με την ταυτότητα γίνονται ακόμα πιο συμπαγή. Οι ανησυχίες που αντιμετωπίζει ο συγκεκριμένος πληθυσμός είναι άμεσες και συχνά σοβαρές. Τα άτομα που υπάγονται σε αυτή την κατηγορία δεν έχουν να αντιμετωπίσουν μόνο τα εμπόδια και τις προκαταλήψεις που υπάρχουν, αλλά και αυτό που η Nancy Knauer περιγράφει ως "διπλό πέπλο": "Σήμερα, μια περίπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ γήρατος και ομοφοβίας, επισκοτίζει την ταυτότητα των LGBTQI ηλικιωμένων ανθρώπων και κρατά τις ανάγκες τους μακριά από τη δημόσια θέα. Οι στερεοτυπικές κατασκευές του γήρατος και της ομοφοβίας δουλεύουν παράλληλα ώστε να καταστούν την ‘έννοια’ των ηλικιωμένων LGBTQI ανθρώπων ανύπαρκτη, γιατί: Οι ηλικιωμένοι δεν είναι σεξουαλικοί ενώ οι lgbtqi είναι, εξ ορισμού, μόνο σεξουαλικοί. Σύμφωνα με αυτόν τον συλλογισμό, ένας ηλικιωμένος δεν μπορεί να είναι και ομοφυλόφιλος, και ένας ομοφυλόφιλος δεν μπορεί να είναι ηλικιωμένος".
Έτσι, τα γηραιότερα μέλη της lgbtqi κοινότητας, καταλήγουν να αγνοούνται σοβαρά. Παραγκωνίζονται από τη γενικότερη επικρατούσα συζήτηση που γίνεται στην κοινότητα για διάφορα θέματα που απασχολούν τα μέλη της, καθώς τα θέματα αυτά έχουν την τάση να επικεντρώνονται κυρίως σε άτομα που βρίσκονται σε νεαρή ή μέση ηλικία. Η ομάδα των ηλικιωμένων LGBTQI ατόμων είναι σήμερα μια από τις πολύ σοβαρά παραγκωνισμένες και υψηλού κινδύνου ομάδες.
Πέρα από τα θέματα, όμως, που αφορούν την ταυτότητα, οι LGBTQI ηλικιωμένοι έχουν να αντιμετωπίσουν και μια σειρά πρακτικών δυσκολιών που στέκονται εμπόδιο ώστε να διανύσουν ένα ευτυχισμένο (ή έστω αξιοπρεπές) γήρας:
Βασικές παροχές υγείας
Οι βασικές παροχές υγείας σήμερα, για ένα μεγάλο ποσοστό ηλικιωμένων ατόμων, παρέχονται από μέλη της οικογένειας, όπως σύντροφοι, παιδιά και άλλοι συγγενείς. Οι LGBTQI ηλικιωμένοι έχουν τις μισές πιθανότητες απ’ ότι οι ετεροφυλόφιλοι συμπολίτες τους να έχουν κοντινά οικογενειακά μέλη στα οποία μπορούν να στραφούν για να ζητήσουν βοήθεια και υποστήριξη. Αυτό σημαίνει ότι βασίζονται κυρίως στις υπηρεσίες των επαγγελματιών υγείας – γιατρών, φαρμακοποιών, νοσηλευτικό προσωπικό των νοσοκομείων – οι οποίοι μπορεί να μην νιώθουν αρκετά «άνετα» ή ακόμα και να γίνονται εχθρικοί απέναντι στα συγκεκριμένα άτομα και οι οποίοι, σε καμιά περίπτωση, δεν έχουν λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση για να δουλέψουν μαζί τους. Ο φόβος της διάκρισης αποτρέπει πολλά ηλικιωμένα άτομα της κοινότητας να ζητήσουν τη βοήθεια που χρειάζονται.
Φροντίδα
Μπορείτε να φανταστείτε να μην μπορείτε να φροντίσετε τον σύντροφό με τον οποίο έχετε περάσει μαζί του τη ζωή σας ή να μην έχετε κανένα λόγο στην ιατρική του φροντίδα; Για τους περισσότερους κάτι τέτοιο είναι αδιανόητο. Επειδή τα οικογενειακά συστήματα των LGBTQI ηλικιωμένων – δηλαδή οι σύντροφοί τους και οι οικογένειες της επιλογής τους – δεν είναι αναγνωρισμένα από τον νόμο, οι άνθρωποι αυτοί συχνά δεν έχουν το δικαίωμα να φροντίσουν έναν άρρωστο σύντροφο ή έναν σύντροφο που βρίσκεται σε τερματικό στάδιο. Επιπρόσθετα, πολλές φορές αποκλείονται από τις αποφάσεις που πρέπει να παρθούν όσον αφορά τις ιατρικές υπηρεσίες και τις διαδικασίες της κηδείας.
Οικονομική ασφάλεια
Οι LGBTQI ηλικιωμένοι είναι οικονομικά λιγότερο ασφαλείς από τον μέσο ηλικιωμένο. Διάφοροι παράγοντες συντελούν σε αυτό, όπως οι διακρίσεις στην εργασία και διάφορα εμπόδια στην κοινωνική ασφάλιση και την ασφάλεια υγείας, αλλά και τη συνταξιοδότηση καθώς η πολιτεία αρνείται να παρέχει στα ομόφυλα ζευγάρια τα προνόμια που απολαμβάνει ο γενικότερος πληθυσμός. Ακόμα, η πολιτεία αφήνει εκτός κληρονομιάς τους συντρόφους τους (ή ενδέχεται να αναγκαστούν οι σύντροφοι να πληρώσουν φόρους που ο εναπομείναντας σύντροφος ενός ετερόφυλου ζευγαριού δεν θα τους είχε).
Κοινωνική απομόνωση
Παρόλο που δημιουργούν οικογένειες επιλογής και άλλα συστήματα υποστήριξης, πολλοί LGBTQI ηλικιωμένοι, βιώνουν μεγάλη κοινωνική απομόνωση. Έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να ζουν μόνοι τους και πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να είναι άτεκνοι. Είναι επίσης λιγότερο πιθανό να είναι αποδεκτοί σε μέρη όπου άλλοι ηλικιωμένοι κοινωνικοποιούνται. Τα επιβλαβή αποτελέσματα περιλαμβάνουν κατάθλιψη, καθυστερημένη αναζήτηση φροντίδας, κακή διατροφή και πρόωρη θνησιμότητα.
Πρόσβαση σε υπηρεσίες για ηλικιωμένους
Οι LGBTQI ηλικιωμένοι συχνά δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες που απευθύνονται σε ηλικιωμένους, λόγω φόβου παρενόχλησης και εχθρότητας. Σχεδόν καμιά υπηρεσία στην Ελλάδα δεν έχει προνοήσει για την συγκεκριμένη ομάδα πληθυσμού και κανείς δεν είναι προετοιμασμένος να διευθετήσει τυχόντα θέματα σκληρότητας και διάκρισης απέναντι σε LGBTQI άτομα από το προσωπικό ή άλλους ηλικιωμένους.
Κλείνοντας, παραθέτουμε ένα απόσπασμα από την ομιλία του Γιάννου Κανελλόπουλου: "Tο συμπέρασμα στο οποίο θέλουμε να καταλήξουμε είναι ότι έχουμε τα εργαλεία και μπορούμε να στήσουμε ένα δίκτυο το οποίο θα είναι ικανό να στηρίξει, αλλά και να σταθεί δίπλα στα ηλικιωμένα, άπορα και μη αυτοεξυπηρετούμενα άτομα, με την μόνη διαφορά ότι για να γίνει αυτό χρειαζόμαστε την άμεση βοήθεια και στήριξη όλων των ομάδων του ελληνικού lgbtqi δικτύου, αλλά και μεμονωμένων εθελοντών/ντριών. Αν δεν γίνει αυτό, δυστυχώς, με τα λύπης μας η ιστορία θα επαναληφθεί και θα βρεθούμε με μαθηματική ακρίβεια και εμείς στην ίδια θέση και τότε θα είναι οι δικές μας προσωπικές ιστορίες απομόνωσης, που θα διηγούμαστε σε 30 και 40 χρόνια από τώρα".
LesbianGr
