H Ρούλα Σκουτάρη γράφει για το πρώτο της ταξίδι στην Λέσβο. Ας ταξιδέψουμε μαζί της, στην ρομαντική της περιγραφή, διανθισμένη από τα ποιήματα της Σαπφούς...
Παρακολουθήστε την συγγραφική δραστηριότητα της Ρούλας Σκουτάρη στην σελίδα της.
Ημέρα 1η
Με λαχτάρα για να γνωρίσω το νησί της Σαπφούς μας, με λαχτάρα για να την «αναζητήσω» στον ίδιο της τον τόπο, ξεκινώ για Λέσβο.
Σήμανε η ώρα της προσγείωσης κι εγώ παρατηρώ από ψηλά τη νήσο, τεράστια και καταπράσινη. Στο νου μου έρχονται οι στίχοι της ποιήτριας...
«Στολίζεται χρώματα η γη
η πολυστέφανη» *
Υπέροχη η πρώτη μου διαδρομή στο νησί διασχίζοντας την παραλιακή οδό, που οδηγεί από το αεροδρόμιο στη Μυτιλήνη. Η Μυτιλήνη. Μια καταπράσινη πόλη και περίσσια αρχοντική, με τα πανέμορφα παλιά αρχοντικά της και τις επιβλητικές εκκλησιές της.
Πανάρχαια πόλη - πολύβουη, πολύχρωμη και γεμάτη μυρωδιές σήμερα. Ιδρύθηκε από τις Λίβυες Αμαζόνες, στο πέρασμά τους από το βορειανατολικό Αιγαίο κι η βασίλισσα της έδωσε το όνομα της αδελφής της Μυτιλήνης.
Μαγιάτικο πυρωμένο μεσημέρι κι αναμένω καρτερικά τις απογευματινές ώρες για να βολτάρω στην πόλη.
Απογευματάκι και παίρνω το δρόμο του λιμανιού. Στην πλατεία Σαπφούς, η πρώτη μου στάση, σταματώ για να φωτογραφήσω το άγαλμα της μεγάλης μας ποιήτριας.
Η Ψάπφα της αρχαιότητας, σίγουρη ότι... «κάποιος θα βρίσκεται να με θυμάται εμένα» *.
Δυο εκδοχές υπάρχουν για τη σχέση της Σαπφούς με τούτη την πόλη. Σύμφωνα με την πρώτη, η Σαπφώ γεννήθηκε στην Ερεσό, περί το 630 π.χ. Ήρθε παιδάκι στη Μυτιλήνη, με τη μητέρα της Κλεΐς και τους δυο μικρούς αδελφούς της, μετά το θάνατο του πατέρα της. Ο Σκαμανδρώνυμος έπεσε μαχόμενος για την πατρίδα του υπερασπιζόμενος την ανεξαρτησία της έναντι των ιμπεριαλιστών Αθηναίων. Σύμφωνα με την δεύτερη εκδοχή, η Σαπφώ μας γεννήθηκε στη Μυτιλήνη. Εδώ γεννήθηκε κι εδώ ίδρυσε το διδασκαλείο της για τις νέες κοπέλες του νησιού και της Μικράς Ασίας, ώριμη γυναίκα πια.
Συνεχίζω το δρόμο μου στην παραλία, ένα λιμάνι κυκλικό σαν αγκαλιά και μια πόλη αμφιθεατρικά κτισμένη. Φτάνω μέχρι το πάρκο της αγίας Ειρήνης κι επιστρέφω.
Δεύτερη στάση, στον άγιο Θεράποντα. Μια πανέμορφη βυζαντινή εκκλησιά. Ανάβω κεράκι και προσεύχομαι.
Βγαίνω και συνεχίζω το δρόμο μου στην οδό Ερμού, στην αγορά της πόλης. Μια στάση για να φωτογραφήσω το επιβλητικό καμπαναριό του αγίου Αθανασίου, της μητρόπολης της Μυτιλήνης, και το ερειπωμένο Γενί τζαμί.
Συνεχίζω και βγαίνω στην Επάνω Σκάλα και στο μικρασιατικό μνημείο. Η Μυτιλήνη μας ήταν το νησί που δέχθηκε ένα μεγάλο αριθμό προσφύγων κατά τη μικρασιατική καταστροφή.
Στα παράλια, γραφικά ψαροταβερνάκια και στο βάθος, τα ερείπια του αρχαίου λιμανιού. Από δω έφυγαν εξόριστοι για τη Σικελία η Σαπφώ κι ο Αλκαίος, δυο απόβλητοι αριστοκράτες, επί τυραννίας Πιττακού.
Πέρα στο βάθος, αχνοφαίνονται τα παράλια της Τουρκίας. Πίσω δεξιά και πάνω στο λόφο, το κάστρο της πόλης.
Παίρνω το δρόμο της επιστροφής. Στην οδό Μητροπόλεως, διάφορες εικόνες και εκκλησιαστικά είδη. Βγαίνω στην πλατεία της Σαπφούς. Κάθομαι λίγο και συντροφεύω την ποιήτρια, με συντροφεύει κι εκείνη. Σκέφτομαι για τη θρησκεία. Κάποτε εδώ λατρεύονταν άλλοι Θεοί και Θεές αλλά τώρα, την πρωτοκαθεδρία έχουν οι άγιοι του χριστιανισμού.
Η Σαπφώ, μια γυναίκα της εποχής της, λάτρευε τη Θεά της εποχής της, την Αφροδίτη...
«Ομορφόθρονη αθάνατη Αφροδίτη,
κόρη του Δία, σου δέομαι, δολοπλέχτρα,
με πίκρες και καημούς μη, Δέσποινα,
παιδεύεις την ψυχή μου`» *
Επιστρέφω στο ξενοδοχείο. Πρώτη φορά, μετά από χρόνια, που κάνω μόνη μου διακοπές...
«Έδυσε η σελήνη
και η πούλια` άκραχτα μεσάνυχτα
σέρνεται η ώρα,
και γω κοιμάμαι μόνη μου.» *
Ημέρα 2η
Στο δρόμο με την πρωινή δροσούλα. Πηγαίνω στο παλιό αρχαιολογικό μουσείο. Μια δυσάρεστη έκπληξη με περιμένει. Και τα δύο αρχαιολογικά μουσεία της πόλης κλειστά λόγω έλλειψης προσωπικού. Δεν πιστεύω στ αυτιά μου. Ίσως ανοίξουν το Σαββατοκύριακο. Μα, το Σάββατο επιστρέφω Αθήνα...
Με παρακινούν να επισκεφθώ το κάστρο. Ανηφορίζω κι ιδροκοπώ. Το κάστρο της Μυτιλήνης, από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου. Από τους Βυζαντινούς και τους Γατελούζους, στους Οθωμανούς. Τέλος, στην ελληνική επικράτεια, μετά την απελευθέρωση του νησιού. Καναδοί αρχαιολόγοι ανέδειξαν την αρχαία ιστορία του ανασκάπτοντας το ιερό της Δήμητρας και της Κόρης, του 400 π.χ. Έψαχνα για τη Σαπφώ και βρέθηκα ξανά μπροστά στη Θεά Δήμητρα και στην Κόρη. Στο ιερό αυτό πραγματοποιούνταν θυσίες όλο το διάστημα που η Κόρη βρισκόταν στον Κάτω Κόσμο. Τώρα, χορτάρια ξερά καλύπτουν τα ερείπια. Μ' εντυπωσιάζει ιδιαίτερα η δεξαμενή του κάστρου, γεμάτη νερό και με δροσιά μοναδική.
Παίρνω το δρόμο της επιστροφής. Κατηφορίζω φωτογραφίζοντας το πάρκο και τα παλιά αρχοντικά. Πανέμορφη η Μυτιλήνη μας, αρχόντισσα του Αιγαίου!
Το μεσημεράκι με βρίσκει στο καφέ του Κήπου να συνομιλώ με μια φίλη. Ένα ευχάριστο αεράκι φυσά και μας δροσίζει.
Γλυκό απογευματάκι και βαδίζω προς το λιμάνι. Επιβλητικό το μνημείο των πεσόντων και μπροστά του, μια γαλήνια θάλασσα. Δυο σημαντικές χρονολογίες καταγράφονται στο μνημείο. 1912-1922. Η πρώτη αφορά την απελευθέρωση της Λέσβου κι η δεύτερη, τη μικρασιατική καταστροφή. Βαδίζω στον παραλιακό δρόμο. Μπροστά μου ο καταπράσινος λόφος, που στην κορφή του εκτείνεται περήφανα το κάστρο.
Πίσω ξανά, προς το λιμάνι. Ένα πλοιάριο με τούρκικη ονομασία και δυο σημαίες, ελληνική και τούρκικη, αραγμένο στο λιμάνι. Θα είναι κάποιο τουριστικό, που ενώνει τις δυο χώρες και τους δυο λαούς. Φέρνει Τούρκους τουρίστες, που θέλουν να επισκεφθούν το νησί και παίρνει Έλληνες, που θέλουν να επισκεφθούν τη Μικρασία.
«Σμύρνη, Αϊβαλί, Κουσάντασι, Έφεσος...», οι εκδρομές που προσφέρουν τα τουριστικά πρακτορεία. Από τούτα τα μέρη ήρθε κυνηγημένη η οικογένεια της μητέρας μου ζώντας τη φρίκη της μικρασιατικής καταστροφής και τον πόνο της απώλειας και της προσφυγιάς. Θλίψη κι αποστροφή!
Βαδίζω λίγο στο λιμάνι και μετά χώνομαι στους εμπορικούς δρόμους της πόλης. Τα μαγαζιά κλειστά σήμερα κι επικρατεί μια σχετική ερημιά.
Γυρίζω στον παραλιακό δρόμο και κάθομαι σε κάποιο καφέ στην πλατεία Σαπφούς. Αντίκρυ μου η Σαπφώ, χαμογελά γλυκά. Το δεξί της χέρι σε μια κίνηση περίσσια χαριτωμένη και στο αριστερό, κρατά τη λύρα της. Ποιήτρια, μουσικός, αοιδός` η 10η μούσα. Διαβάζω ποιήματά της...
«Και συ καλή μου κάποτε
(ήρθες) και τον έρωτα υμνώντας
με συντάραξες, και η λύρα σου μου χάρισε
μεγάλη ομορφιά.» *
Η ώρα κυλά και στο σύθαμπο, ανατέλλει η σελήνη. Πίσω από την ποιήτρια... την συντροφεύει, μας συντροφεύει.
Νυχτώνει κι ανάβουν τα φώτα στην προκυμαία, το κόκκινο φως του φάρου στο λιμάνι αναβοσβήνει. Βολτάρω και φωτογραφίζω τη νυχτερινή Μυτιλήνη. Μια λεπτή μελαγχολία με διαπερνά. Επιστρέφω στο ξενοδοχείο.
Ημέρα 3η
Σκάλα Ερεσού. Στον γενέθλιο τόπο της Σαπφούς. Συνθήκες τρικυμίας κι άνεμος μανιασμένος
«Έρος δ' ετίναξε μοι
φρένας, ως άνεμος κατ' όρος δρύσιν εμπέτων.» *
...στο νου μου έρχονται οι στίχοι της ποιήτριας σε μια περίτεχνη παρομοίωσή της για τον έρωτα.
Τεράστια κύματα, που ξεσπούν οργισμένα στα παραθαλάσσια μαγαζιά και μανιασμένο θαλάσσιο βουητό...
«Να μη βρεθώ, Θεά μου, σε καταιγίδα
να πλέω, μήτε τ αμπάρια να τ αδειάσω
απλήρωτα, στην κατάλμυρη θάλασσα,
με ψυχή τρομαγμένη.» *
Εντυπωσιάζομαι από τη μάνητα της φύσης και φωτογραφίζω συνεχόμενα παίρνοντας το δρόμο προς το εκκλησάκι της Παναγιούδας.
Η «παρουσία» της Σαπφούς μας έντονη στο χώρο. Οι απόγονοι της γενέθλιας πόλης της την τιμούν ιδιαίτερα. Το μαρμάρινο περίγραμμά της στο έμπα του αρχαίου λιμανιού και ποίημά της γραμμένο σε μαρμάρινη πλάκα...
«Οι μεν ιππήων στρότον οι δε πέσδων
οι δε νάων φαισ επί γαν μέλαινα
εμμέναι κάλλιστον, εγώ δε κην ότ-
τω τις έραται.» *
Ένα απλό τουριστικό θέρετρο η Σκάλα Ερεσού, όμως φροντισμένο, περιποιημένο και με υψηλή αισθητική.
Στο εκκλησάκι της Παναγιούδας ανάβω κεράκι και προσκυνώ. Βγαίνω και παρατηρώ το αρχαίο λιμάνι που πάνω στα βράχια του σκάνε μανιασμένα αφρίζοντας τα κύματα.
Κοιτάζω ψηλά προς την Ακρόπολη, στα ερείπια που έχουν απομείνει. Ο δρόμος που οδηγεί προς τα κει γεμάτος ξερόχορτα και δεν αποπειρώμαι να τον προσπελάσω. Παράξενο χρώμα έχουν τα βράχια! Σαν να μωβίζουν στο φως του ήλιου. Απομεινάρια του ηφαιστείου άραγε κι αυτά; Στα μωβ-λιλά κι οι κρίνοι της θάλασσας ενώ ξέγνοιαστες γάτες πηγαινοέρχονται κι αράζουν στην παραλία. Θυμάμαι τον μικρούλη μου Υάκινθο και νοσταλγώ τα χαδάκια του...
Κατευθύνομαι προς το μουσείο. Η φύλακας ιδιαίτερα κοινωνική κι εξυπηρετική, με ξεναγεί στο χώρο. Θραύσματα αγαλμάτων Θεαινών. Η Αφροδίτη, η Αρτεμη, η Κυβέλη, που λατρεύονταν στην Ερεσό στους αρχαίους χρόνους. Ίσως γι' αυτό κι η Σαπφώ μας αναφέρεται κυρίως στην Αφροδίτη και στην Αρτεμη στα ποιήματά της.
«Και την παρθένα Θεά, των βουνών κυνηγήτρα,
Θεοί και θνητοί την είπαν μεγάλη.
Ο κορμολυωτής ο Έρωτας δεν την αγγίζει.» *
Στην Ακρόπολη υπήρχε επίσης ναός της Αθηνάς και θραύσματα προσώπου Μέδουσας, που βρέθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο και κοσμούν το μουσείο.
Με τη φύλακα συνομιλούμε αρκετή ώρα και, μεταξύ όλων των άλλων, μου λέει ότι ο τόπος ζει από τις λεσβίες. Το προφανές...
Λεσβίες από τη χώρα μας κι απ' όλο τον κόσμο, που έρχονται εδώ για τις διακοπές τους, χώρος σύναξης της παγκόσμιας λεσβιακής κοινότητας, σ' ένα ιδιότυπο σύγχρονο προσκύνημα στην Ερέσια ποιήτρια, που ύμνησε γλαφυρά τους γυναικείους έρωτες και τη γυναικεία αγάπη...
«κι ανάμεσα σε μαλακά σκεπάσματα χνουδάτα
με προσοχή την πλάγιασε
α να `ταν πάντα το κεφάλι ν' ακουμπάς
σε τέτοιας φιλενάδας τρυφερής τα στήθη
να κράταγε για μένα δυο φορές η νύχτα ετούτη
να `ταν χρυσή Αφροδίτη μου
τέτοια μια μοίρα να μου λάχει εμένα!» *
Περπατώ μέσα στο χωριό-τουριστικό θέρετρο για να βγω στην παραλία. Όμορφα γραφικά σπιτάκια, ιδιαίτερα περιποιημένα, πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Μια τεράστια παραλία - σε μήκος και πλάτος - απλώνεται μπροστά μου αλλά καμιά και κανείς δεν τολμά να πλησιάσει τη μανιασμένη θάλασσα. Κάποια ζευγάρια γυναικών κάθονται στην παραλία ενώ άλλα βολτάρουν ή πίνουν καφέ στα μαγαζιά του τουριστικού χωριού. Η τουριστική κίνηση δεν έχει αρχίσει ακόμα, ούτε και η μεγάλη κοσμοσυρροή λεσβιών που φτάνει στο αποκορύφωμά της Αύγουστο και Σεπτέμβριο, με το Φεστιβάλ Γυναικών.
Παρ' όλα αυτά, ένα πανό στην παραλία μας ενημερώνει για το Ανοιξιάτικο Φεστιβάλ Γυναικών. Έγινε, γίνεται, θα γίνει; Ποια ξέρει...
Γυρίζω στην πλατεία και κάθομαι σε κάποιο καφέ-εστιατόριο. Σε σχέση λεσβιακή κι εγώ... αλλά μόνη εδώ.
Ημέρα 4η
Μετά από μια μαγευτική καταπράσινη πρωινή διαδρομή κι αφού περάσαμε το υπέροχο χωριό του Μανταμάδου, φτάνουμε στην αμφιθεατρική και καταπράσινη Συκαμιά και κατηφορίζουμε προς τη Σκάλα της.
Λαχτάρα μου να δω την Παναγιά τη Γοργόνα! Είμαστε πια στο μικρό λιμανάκι κι εγώ φωτογραφίζω το γραφικό ξωκλήσι κι όλο τον γύρω χώρο.
Είμαστε στα βορειανατολικά του νησιού. Πρωινή δροσούλα και γκριζωπά σύννεφα που διατρέχουν τον ουρανό. Ο καταπράσινος λόφος μας τυλίγει και κάπου ψηλά διακρίνουμε γαντζωμένο το χωριό. Απέναντί μας οι τουρκικές ακτές, το Αϊβαλί.
Ανεβαίνω στο εκκλησάκι, ανάβω κεράκι και προσκυνώ. Ψάχνω να βρω την Παναγιά τη Γοργόνα - κείνη την υπέροχη εικόνα της Παναγιάς μας, μισή γυναίκα και μισή ψάρι βουτηγμένο στο νερό, μ' ένα καραβάκι στο δεξί της χέρι και με μια τρίαινα στο αριστερό - αλλά μάταια...
Κατηφορίζω από τον βράχο, τα ράχτα της Παναγιάς, που είναι χτισμένο το ξωκλήσι Της και ρωτώ τους ντόπιους. Αρχικά, προσπαθούν να με ξεγελάσουν και τα ρίχνουν όλα στη φαντασία του Μυριβήλη. Όταν όμως βλέπουν ότι ξέρω κι επιμένω για την Παναγιά τη Γοργόνα, αναγκάζονται να μου πουν την αλήθεια... ότι ήρθε πέρσι ο δεσπότης και πήρε την εικόνα γιατί «δεν το επιτρέπει η θρησκεία», όπως τους είπε χαρακτηριστικά. «Τι δεν επιτρέπει η θρησκεία;» Κανείς δεν ξέρει ν' απαντήσει. Όμως, ο ίδιος ο Μυριβήλης γράφοντας πριν χρόνια την Παναγιά τη Γοργόνα του, έδωσε το στίγμα...
«...πήδηξε και στυλώθηκε πάνω στο μοναδικό θαλασσόβραχο του αιγαιοπελαγίτικου νησιού μια καινούργια ελληνική θεότητα, που έδεσε με τον πιο θαυμαστό τρόπο όλες τις εποχές και όλο το νόημα της φυλής. Μιας φυλής που ζει κι αγωνίζεται με τα στοιχειά και με τις φουρτούνες του κόσμου, η μισή στη στεριά κ η μισή στη θάλασσα, με το ινί και με την καρίνα, πάντοτε κάτω από μια θεότητα πολεμική, θηλυκιά και παρθένα.»
Συνεχίζω τις συνομιλίες μου με κατοίκους της περιοχής και μαθαίνω ότι ο δεσπότης ήρθε, πήρε την εικόνα και την «έκλεισε» σε κάποιο μοναστήρι, κανείς δεν ξέρει που.
Ένα κύμα απογοήτευσης αλλά και θυμού με κατακλύζει. Έχει δικαίωμα ο κάθε δεσπότης να μας στερεί ένα έργο τέχνης, ένα κειμήλιο; Η Παναγιά η Γοργόνα ανήκει σ' όλο τον κόσμο και δεν μπορεί να μένει κλεισμένη κι απομονωμένη σ' ένα μοναστήρι. Να εκτεθεί σε κάποιο μουσείο της χώρας για να μπορούμε να την θαυμάζουμε όλες κι όλοι.
Φεύγω από τη Σκάλα Συκαμιάς συγχυσμένη. Η υπέροχη διαδρομή προς Μήθυμνα με γαληνεύει και βάζει τις σκέψεις και τις αποφάσεις μου σε τάξη.
Πλησιάζουμε τη Μήθυμνα. Μια ακόμα πόλη που θεμελιώθηκε από τις Αμαζόνες. Πανέμορφη, παραθαλάσσια, κεραμοσκεπής με το φρούριό της στην κορφή του λόφου, διακρίνεται στο βάθος. Ταυτόχρονα, έχω την αίσθηση σαν να πλησιάζουμε όλο και περισσότερο στις τουρκικές ακτές, στο Αϊβαλί. Διακρίνονται ακόμα και τα σπίτια του αντικρινού χωριού.
Ο νους μου τρέχει στην ιστορία μας, στις τραγικές σελίδες της μικρασιατικής καταστροφής. Μια ανάσα δρόμος Μικρά Ασία - Λέσβος κι όμως, οι Ευρωπαίοι προτιμούσαν να παρατηρούν τη σφαγή αθώων ανθρώπων από τους Τσέτες αντί να τους επιβιβάσουν στα πλοία τους και να τους βγάλουν σώους και αβλαβείς στην αντικρινή ελληνική ακτή. Φρίκη κι απελπισία!
Φτάνουμε Μήθυμνα και ξεκινώ την περιήγησή μου από το Κάστρο. Το δεύτερο σε μέγεθος στο νησί, χτισμένο πάνω στην αρχαία Ακρόπολη του 5ου αιώνα π.χ. Κυρίαρχοι κι εδώ Γατελούζοι, Βυζαντινοί κι Οθωμανοί.
Βγαίνω από το κάστρο και κατηφορίζω προς την αγορά μέσα από τα πετρόκτιστα σοκάκια της Μήθυμνας. Πετρόκτιστα και καλαίσθητα όλα τα σπιτάκια κι οι εκκλησιές και στο βάθος, μια πανέμορφη κι απέραντη γαλάζια θάλασσα.
Φτάνω στον κεντρικό δρόμο της αγοράς και παρατηρώ προς τα πάνω και προς τα κάτω. Προς τα πάνω, η πανέμορφη αμφιθεατρική πολιτεία και προς τα κάτω, το γραφικό λιμανάκι κι η απέραντη παραλία που εκτείνεται στο βάθος.
Στην επιστροφή, διακρίνουμε από μακριά την Πέτρα με την όμορφη παραλία της, διασχίζουμε την Καλλονή, με τον τεράστιο κόλπο και τον βάλτο της, περνάμε τον κόλπο της Γέρας και συνεχίζουμε προς Μυτιλήνη.
Με τούτες τις εκδρομές, δυο μέρες συνέχεια, κάλυψα ένα αρκετά μεγάλο μέρος του νησιού, προς τα νοτιοδυτικά και τα βορειανατολικά. Αν είχα δει και τα αρχαιολογικά μουσεία της Μυτιλήνης θα ήμουν ιδιαίτερα ικανοποιημένη. Ποιος ξέρει... ας μείνει υπόσχεση για μιαν άλλη φορά.
Η Λέσβος μας, ένα πανέμορφο γλυκό νησί, που σε κερδίζει αμέσως. Από την πρώτη στιγμή, ένιωσα οικεία σε τούτο τον τόπο. Τόπο που γέννησε μερικούς από τους μεγαλύτερους ποιητές και λογοτέχνες μας. Τη Μεγάλη μας Σαπφώ, τον Αλκαίο, τον Ελύτη, τον Μυριβήλη, άλλες κι άλλους σύγχρονους. Το κίνημα της Λεσβιακής Ανοιξης, από τα σπουδαιότερα της νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Τόπο που γέννησε τον μεγάλο λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο. Τόπο που γέννησε τον λαϊκό τραγουδοποιό και ρεμπέτη Μουφλουζέλη.
Τόπο παραγωγής ελιάς, λαδιού, μελιού, βοτάνων και σαπουνιού. Η πατρίδα του ούζου, του ωραιότερου αρωματικού ποτού.
Το σύθαμπο με βρίσκει στην πλατεία Σαπφούς, να συντροφεύω για τελευταία φορά την ποιήτρια.
Ένα ολόγιομο φεγγάρι σηκώνεται πάνω απ την πόλη της Μυτιλήνης...
«Ολόγιομη σελήνη έλαμπε,
και οι κοπέλες στάθηκαν όπως τριγύρω απ το βωμό.» *
Η Σαπφώ, με την λατρεμένη της κόρη Κλεΐς και τις αγαπημένες της μαθήτριες, που τόσο γλαφυρά ύμνησε τον έρωτά της γι αυτές. Κάθε όνομα κι ένα λουλούδι στην ποιητική ιστορία της Λέσβου αλλά κι ολόκληρης της ανθρωπότητας` η Ανακτορία, η Αριγνώτα, η Γογγύλα, η Γυριννώ, η Δίκα, η Μίκα, η Μνησιδίκη κι η πιο αγαπημένη της ίσως, η Ατθίδα...
«να `ξερες από πότε σ' αγαπούσ' Ατθίδα μου`
όμως μου φαινόσουν ακόμη τόσο μικρούλα κι άβγαλτη
α τι καλά πού `ρθες` και πως σε λαχταρούσα`
και τι φωτιές μες στην ψυχή μου άναψες που την έκαψαν!
ελπίδα του έρωτα!
τώρα καθώς αντίκρυ σε κοιτάζω
λέω πως δεν ήταν ποτέ της έτσι ωραία η Ερμιόνη`
και πως αν έκανα με την ξανθή Ελένη να σε παρομοιάσω
ανάρμοστο δε θα `ταν`
αν κάτι τέτοιο γίνεται για τις θνητές ποτέ`
μα σου λέω και τούτο να το ξέρεις:
μπροστά στην ομορφιά σου οι έγνοιες μου όλες
χάνονται και σκορπούν σαν πούπουλα...» *
Το βραδάκι με βρίσκει με φίλες, σε ουζερί της Επάνω Σκάλας, σε ουζομεζεδοκατάνυξη και περασμένα μεσάνυχτα, για γλυκό στο λιμανάκι.
Ημέρα 5η
Η επιστροφή. Με το πρωινό αεροπλάνο. Απογειωνόμαστε και βλέπω την Λέσβο από ψηλά. Γλυκιά κι αγαπημένη νήσος... σαν όμορφη, τρυφερή γυναίκα.
Ο νους μου και πάλι στη Σαπφώ. Έφυγε από το νησί της, μόνο μια φορά στη ζωή της κι αυτό αθέλητα, ως εξόριστη.
Η Σαπφώ... παλιά μου γνώριμη, γυναίκα αγαπημένη, που αποχαιρετώ κι αφήνω πίσω...
«και δυνατά μας κράζει εκεί να πάμε,
μα η Νύχτα με τ' ανάριθμα τ' αυτιά της
απ' τους δρόμους επάνω του πελάγου
δεν μας κράζει τ' ανάκουστα...» *
Λέσβος, Μάιος 2013
Με περίσσια νοσταλγία,
Ρούλα Σκούταρη
Πηγές:
* Ποιήματα και στίχοι της Σαπφούς στο πρωτότυπο καθώς και σε μεταφράσεις των Οδυσσέα Ελύτη, Παναγή Λεκατσά και Κώστα Τοπούζη
Σαπφώ Marion Giebel
Αμαζόνες Σπύρος Μακρής
Βικιπαίδεια για Μυτιλήνη, Μήθυμνα, Ερεσό, κάστρα Μυτιλήνης και Μήθυμνας
Η Παναγιά η Γοργόνα Στρατής Μυριβήλης
Skala Eressos Festivals, Events and Information
